Αυτή είναι η μετάλλαξη Όμικρον: Τι γνωρίζουμε και τι όχι - Από πού προήλθε (photo)

Μια απεικόνιση της μετάλλαξης «Όμικρον» του κορονοϊού έδωσε σήμερα (02/12/2021) στη δημοσιότητα το Πανεπιστήμιο του Χονγκ Κονγκ.
Τρία είναι τα επικρατέστερα σενάρια για την καταγωγή της παραλλαγής Όμικρον
ΑΠΕ-ΜΠΕ/EPA
8'

Μια ομάδα ερευνητών από το Τμήμα Μικροβιολογίας του Πανεπιστημίου του Χονγκ Κονγκ κατάφερε να απομονώσει την παραλλαγή σε κλινικά δείγματα. Πρόκειται την πρώτη ομάδα στην Ασία που το καταφέρνει.

Η φωτογραφία απεικονίζει μέσω της τεχνικής του ανοσοφθορισμού, μολυσμένα και μη μολυσμένα Vero E6 κύτταρα. Η αριστερή εικόνα δείχνει ένα μη μολυσμένο δείγμα, ενώ η μεσαία και η δεξιά δείχνουν τα κύτταρα 48 ώρες μετά τη μόλυνση.

Η αριστερή εικόνα δείχνει ένα μη μολυσμένο δείγμα, ενώ η μεσαία και η δεξιά δείχνουν τα κύτταρα 48 ώρες μετά τη μόλυνση.ΑΠΕ-ΜΠΕ/EPA

Οι ειδικοί παγκοσμίως εκφράζουν την ανησυχία τους για το νέο στέλεχος του κορονοϊού «όμικρον», που πρωτοπαρουσιάστηκε στη Νότιο Αφρική, και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας το χαρακτήρισε ένα στέλεχος «ανησυχίας». Τα δεδομένα που υπάρχουν μέχρι σήμερα, συνοψίζουν οι Ιατροί της Θεραπευτικής Κλινικής της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών Θεοδώρα Ψαλτοπούλου, Πάνος Μαλανδράκης, Γιάννης Ντάνασης και Θάνος Δημόπουλος (Πρύτανης ΕΚΠΑ). Οι μεταλλάξεις του στελέχους αυτού στην περιοχή της ακίδας (spike του ιού) προκαλούν ανησυχία για την αποτελεσματικότητα των εμβολίων. Δεν γνωρίζουμε ακόμη αν ο αυξημένος αριθμός των μεταλλάξεων του συγκεκριμένου στελέχους του ιού, οδηγεί σε αυξημένη μολυσματικότητα, αλλά κάποια πρώτα δεδομένα υποστηρίζουν τη θεώρηση αυτή.

Το πρώτο κρούσμα του στελέχους όμικρον ανακοινώθηκε στις ΗΠΑ σε ένα ταξιδιώτη που επέστρεψε από τη Νότιο Αφρική με ήπια συμπτώματα. Όλες οι στενές επαφές του πρώτου κρούσματος όμικρον βρέθηκαν αρνητικές στον ιό. Με αφορμή το γεγονός αυτό οι ΗΠΑ απαγόρευσαν όλες τις μετακινήσεις από διάφορες χώρες της Νότιας Αφρικής. Ωστόσο, προς το παρόν η συντριπτική πλειονότητα των κρουσμάτων αφορά το στέλεχος δέλτα, έναντι του οποίου τα εμβόλια είναι αποτελεσματικά. Δεν υπάρχουν ακόμη επαρκείς αποδείξεις για την αποτελεσματικότητα των εμβολίων για το νεότερο στέλεχος, ωστόσο κάποιοι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι ειδικά με τις δόσεις ενίσχυσης θα είναι αποτελεσματικά έναντι του ιού. Οι δόσεις ενίσχυσης παρέχουν αυξημένη προστασία έναντι στα νεότερα στελέχη, γιατί οδηγούν σε υψηλότερους τίτλους εξουδετερωτικών αντισωμάτων, και στη χειρότερη περίπτωση θα παρέχουν μερική προστασία έναντι του όμικρον που είναι καλύτερη από την «καθόλου προστασία».

Αν θεωρηθεί ότι το νέο στέλεχος είναι πιο μεταδοτικό, αλλά προκαλεί λιγότερο σοβαρή νόσο και τα εμβόλια είναι αποτελεσματικά, τότε ίσως τα πράγματα είναι λιγότερο ανησυχητικά. Αν θεωρηθεί ότι προκαλεί μεν σοβαρότερη νόσο, αλλά δεν είναι τόσο μεταδοτικό δεν θα επικρατήσει έναντι του δέλτα. Αν είναι και πιο μεταδοτικό και προκαλεί πιο σοβαρή νόσο τότε θα αποτελεί ένα πολύ πιο ανησυχητικό στέλεχος.

Δεδομένα για την αποτελεσματικότητα των εμβολίων έναντι του στελέχους όμικρον αναμένεται να δημοσιευτούν μέσα στις επόμενες δύο εβδομάδες, ωστόσο είναι πιθανό να είναι λιγότερο αποτελεσματικά από ότι ήταν για το στέλεχος δέλτα. Η παραγωγή ενός νέου εμβολίου μπορεί να χρειαστεί μερικούς μήνες και η μαζική του παραγωγή σε ένα δισεκατομμύριο δόσεις δεν θα είναι εφικτή πριν το καλοκαίρι του 2022. Ήδη οι εταιρείες Pfizer, Moderna και AstraZeneca ξεκινούν να ετοιμάζουν ένα εμβόλιο που θα είναι πιο αποτελεσματικό για το στέλεχος όμικρον, αν αυτό κριθεί απαραίτητο τους επόμενους μήνες. Στην ανακοίνωση του Άντονι Φάουτσι στο Λευκό Οίκο, αναφέρει ότι οι μοναδικές μεταλλάξεις αυτού του στελέχους, το καθιστούν διαφορετικό σε σχέση με όσα έχουμε δει ως τώρα, δημιουργώντας πιθανή ανησυχία για την αυξημένη μεταδοτικότητα και την διαφυγή του από την προστασία των εμβολίων.

Από πού προήλθε - Τα τρία επικρατέστερα σενάρια

Καθώς η παραλλαγή Όμικρον εξαπλώνεται ραγδαία παγκοσμίως και το πρώτο κρούσμα της ανιχνεύθηκε πλέον και στην Ελλάδα, οι επιστήμονες σε όλο τον κόσμο αναρωτιούνται από πού προέκυψε αυτό το φορτωμένο με τόσες μεταλλάξεις στέλεχος του κορονοϊού που προκαλεί ανησυχία.

Τρία είναι τα επικρατέστερα μέχρι στιγμής σενάρια σχετικά με τη νέα παραλλαγή, σύμφωνα με το περιοδικό Science:

- Να κυκλοφορεί εδώ και καιρό (ίσως από το 2020) μεταξύ ενός πληθυσμού ανθρώπων με μικρή επιδημιολογική επιτήρηση, μεταδιδόμενη αργά κάτω από τα «ραντάρ» των επιστημόνων, γι' αυτό πέρασε απαρατήρητη.

- Να αναπτύχθηκε αθόρυβα στον οργανισμό κάποιου χρονίως πάσχοντα ανοσοκατεσταλμένου ασθενούς, π.χ. με HIV/AIDS.

- Να κρυβόταν σε κάποιο ζώο από όπου πρόσφατα μεταπήδησε ξαφνικά στους ανθρώπους.

Η επιστημονική κοινότητα είναι βέβαιη ότι η Όμικρον δεν προήλθε από κάποια από τις προηγούμενες παραλλαγές, όπως η Άλφα και η Δέλτα. Αντίθετα, φαίνεται να εξελίχτηκε παράλληλα με αυτές και στο «σκοτάδι». Είναι τόσο διαφορετική από τα γονιδιώματα των άλλων παραλλαγών, που ο εντοπισμός του πλησιέστερου «συγγενούς» της είναι πολύ δύσκολος, σύμφωνα με την ιολόγο Έμμα Χόντκροφτ του ελβετικού Πανεπιστημίου της Βέρνης. Όπως εκτιμά, η Όμικρον «διαχωρίστηκε νωρίς από τα άλλα στελέχη, κάτι που μπορεί να συνέβη στα μέσα του 2020».

Με άλλα λόγια, για πάνω από ένα χρόνο κάπου μπορεί να «κρυβόταν». Ο κορυφαίος Γερμανός ιολόγος Κρίστιαν Ντρόστεν του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Charite του Βερολίνου θεωρεί πιθανότερο το πρώτο σενάριο. Όπως εκτιμά, «η Όμικρον δεν εξελίχτηκε στη χώρα της Νότιας Αφρικής όπου γίνεται πολλή γενετική ανάλυση δειγμάτων, αλλά κάπου αλλού στη νότια Αφρική στη διάρκεια του χειμωνιάτικου επιδημικού κύματος. Υπήρξαν πολλές μολύνσεις που συνέβησαν για πολύ καιρό και για να αναπτυχθεί αυτό το είδος του ιού, χρειάζεται πραγματικά τεράστια εξελικτική πίεση».

Άλλοι επιστήμονες, όπως ο Δρ. Άντριου Ραμπό του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου, δεν πιστεύουν ότι είναι δυνατό η Όμικρον να παρέμεινε για τόσο πολύ καιρό κρυμμένη σε μια ομάδα ανθρώπων. Όπως λέει, «δεν είμαι βέβαιος ότι υπάρχει πραγματικά κάποιο μέρος στον κόσμο αρκετά απομονωμένο, ώστε ένας τέτοιου είδους ιός να μεταδίδεται για τόσο χρόνο, χωρίς να γίνει αντιληπτός σε διάφορα μέρη».

Γι' αυτό, ο Ρεμπό και άλλοι αντιτείνουν ότι η Όμικρον πιθανότερα αναπτύχθηκε σε έναν μοναδικό ασθενή με χρόνια λοίμωξη Covid-19, ο οποίος ταυτόχρονα είχε εξασθενημένο/κατασταλμένο ανοσοποιητικό σύστημα λόγω άλλης πάθησης ή λήψης φαρμάκου, πιθανώς κάποιος άνθρωπος με τον ιό HIV που προκαλεί AIDS. Σύμφωνα με τον λοιμωξιολόγο Ρίτσαρντ Λέσελς του νοτιοαφρικανικού Πανεπιστημίου του Κβα-Ζούλου-Νατάλ, «τα στοιχεία που υποστηρίζουν κάτι τέτοιο, γίνονται ολοένα πιο ισχυρά».

Ο Ντρόστεν όμως θεωρεί ότι η έως τώρα εμπειρία με τις χρόνιες λοιμώξεις από γρίπη και άλλους ιούς σε ανοσοκατεσταλμένους ασθενείς δεν υποστηρίζει αυτή την υπόθεση για την εμφάνιση της Όμικρον. Όπως λέει, όντως παραλλαγές που διαφεύγουν της ανοσιακής προστασίας, εμφανίζονται σε αυτούς τους ανθρώπους, αλλά μαζί με άλλες αλλαγές που τους καθιστούν λιγότερο πιθανούς μεταδότες από άνθρωπο σε άνθρωπο. «Αυτοί οι ιοί έχουν πολύ μικρή καταλληλότητα για τον πραγματικό κόσμο», σύμφωνα με τον Ντρόστεν. Με την εκτίμηση του συμφωνεί η εξελικτική βιολόγος Τζέσικα Μέτκαλφ του Ινστιτούτου Προωθημένων Μελετών του Βερολίνου.

Κάποιοι άλλοι επιστήμονες προτιμούν το τρίτο σενάριο: ότι η Όμικρον κρυβόταν σε τρωκτικά ή άλλα ζώα παρά σε ανθρώπους (έναν ή πολλούς). Όπως λέει ο καθηγητής ανοσολογίας και μικροβιολογίας Κρίστιαν 'Αντερσεν του αμερικανικού Ινστιτούτου Ερευνών Scripps, «το γονιδίωμα της Όμικρον είναι τόσο παράξενο», εμφανίζοντας ένα ασυνήθιστο μίγμα μεταλλάξεων, πολλές από τις οποίες δεν υπήρξαν σε καμία προηγούμενη παραλλαγή του κορονοϊού, κάτι που, κατά τον ίδιο, συνηγορεί ότι αυτές εμφανίστηκαν μέσα σε κάποιο ζώο ξενιστή.

«Είναι πραγματικά ενδιαφέρον πόσο τρελά διαφορετική είναι η Όμικρον», δήλωσε και ο εξελικτικός βιολόγος Μάικ Γουορομπέι του Πανεπιστημίου της Αριζόνα, ο οποίος προτιμά το δεύτερο σενάριο της προέλευσης από έναν ανοσοκατεσταλμένο ασθενή, αλλά χωρίς να αποκλείει και το τρίτο σενάριο.

Ο Έλληνας εξελικτικός βιολόγος Άρης Κατζουράκης του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης εκτιμά ότι είναι πολύ νωρίς για να αποκλείσει κανείς οποιαδήποτε θεωρία για την καταγωγή της Όμικρον, αν και ο ίδιος είναι ιδιαίτερα σκεπτικιστής σχετικά με το τρίτο σενάριο περί ζώων.

(Με πληροφορίες από ΑΠΕ-ΜΠΕ)

Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο Newsbomb.gr.

Διαβάστε επίσης:

Μετάλλαξη Όμικρον: Έλληνας από τη Νότια Αφρική το πρώτο κρούσμα – Εντοπίστηκε στην Κρήτη

Πλεύρης: Μόνο εμβολιασμένοι στα θεματικά πάρκα τα Χριστούγεννα, αλλαγές στο πιστοποιητικό νόσησης

Γιάννα Αγγελοπούλου: Έχω κάνει τα πάντα εκτός από λίφτινγκ, αυτό έχω πάντα στην τσάντα μου