Μάνος Χατζιδάκις: Η «μέτρια» Κάλλας και το Όσκαρ που κατέληξε στα σκουπίδια

Ασυμβίβαστος και πρωτοπόρος, εχθρός της σοβαροφάνειας και των παγιωμένων αντιλήψεων, λάτρης της «νεότητας» και της συνεχούς αμφισβήτησης και με όπλο του την ελληνική αλλά και την οικουμενική παιδεία, ο Μάνος Χατζιδάκις συνέδεσε τη λόγια με τη λαϊκή μουσική, δημιουργώντας έτσι έναν «νέο» ήχο, ένα «νέο» τραγούδι, που έχει τις ρίζες του τόσο στην Ανατολή όσο και στη Δύση.

Στο βιογραφικό του σημείωμα -σε πρώτο πρόσωπο-, ο Χατζιδάκις, ανέφερε, μεταξύ άλλων: «Μ’ επηρεάσανε βαθιά ο Ερωτόκριτος, ο Στρατηγός Μακρυγιάννης, το Εργοστάσιο του Φιξ, ο Χαράλαμπος του «Βυζαντίου», το υγρό κλίμα της Θεσσαλονίκης και τα άγνωστα πρόσωπα που γνώριζα τυχαία και παρέμειναν άγνωστα σ’ όλα τα χρόνια τα κατοπινά. Στην κατοχική περίοδο συνειδητοποίησα πόσο άχρηστα ήτανε τα μαθήματα της Μουσικής, μια και μ’ απομάκρυναν ύπουλα απ’ τους αρχικούς μου στόχους που ήταν να επικοινωνήσω, να διοχετευθώ και να εξαφανιστώ, γι’ αυτό και τα σταμάτησα ευθύς μετά την Κατοχή. Έγραψα ποιήματα και πολλά τραγούδια».

«Τα Παιδιά του Πειραιά» και το Όσκαρ που κατέληξε στα σκουπίδια

Το τραγούδι «Τα παιδιά του Πειραιά» γράφτηκαν από τον Μάνο Χατζιδάκι, με την βοήθεια του Γιώργου Ζαμπέτα. Μάλιστα, ο Χατζιδάκις έγραψε τους στίχους του τραγουδιού μέσα σε ένα αυτοκίνητο που τον μετέφερε στο στούντιο για να ηχογραφήσει τα τραγούδια για την ταινία «Ποτέ την Κυριακή» του Ζιλ Ντασέν, από τη Μελίνα Μερκούρη.

Το 1961, το τραγούδι ήταν υποψήφιο και τελικά κέρδισε το Όσκαρ Καλύτερου Πρωτότυπου Τραγουδιού, το πρώτο σε αυτή την κατηγορία από το 1934 που θεσπίστηκε από την Ακαδημία.

Οικοδεσπότης της βραδιάς ήταν ο κωμικός ηθοποιός Μπομπ Χόουπ, ενώ κατά τη διάρκεια της τελετής απονομής των βραβείων, η Κόνι Φράνσις τραγούδησε ζωντανά επί σκηνής το τραγούδι.

Την απονομή του βραβείου της εν λόγω κατηγορίας έκαναν οι Τζέιν Μέντοους και Στιβ Άλεν, ωστόσο όταν ανακοίνωσαν το όνομα του Χατζιδάκι, ο ίδιος έλαμπε... δια της απουσίας του! Μια άβολη παγωμάρα απλώθηκε στην αίθουσα, καθώς οι παρουσιαστές προσπαθούσαν να διασκεδάσουν τις εντυπώσεις.

«Είναι ο κύριος Μάνος Χατζιδάκις στην αίθουσα;» ρώτησε η Τζέιν Μέντοους. «Μάλλον δεν θα είναι εδώ μέχρι την Κυριακή», σχολίασε ο Στιβ Άλεν, ενώ ο Μπομπ Χόουπ θέλησε να αστειευτεί λέγοντας πως ο Χατζιδάκις «Έρχεται με λεωφορείο από τη Γιουγκοσλαβία».

Τελικά, η Ακαδημία έστειλε το Όσκαρ στον Χατζιδάκι ταχυδρομικώς, ωστόσο αυτό χάθηκε στο δρόμο και για τις ανάγκες της φωτογράφισης εκείνος δανείστηκε το Όσκαρ της Παξινού. Αργότερα, η Ακαδημία έφτιαξε ένα αντίγραφο του Όσκαρ με το όνομά του, το έστειλε ξανά και τελικά έφτασε στα χέρια του συνθέτη.

Μερικές ημέρες μετά τη βράβευσή του, ο Χατζιδάκις έδωσε συνέντευξη στην εφημερίδα «Εμπρός», όπου μεταξύ άλλων είπε: «Η καριέρα μου αρχίζει τώρα. Το Όσκαρ είναι κάτι πολύ περισσότερο από ένα απλό αγαλματάκι, είναι μια μεγάλη και βαριά υποχρέωση».

Ο Χατζιδάκις δεν φαίνεται να αγάπησε ιδιαίτερα τα «Παιδιά του Πειραιά» το οποίο θεωρούσε ένα μέτριο τραγούδι. Σε κείμενό του με τίτλο: «Η Ρωμαϊκή Αγορά έτσι όπως γέννησε τα τραγούδια μου», μεταξύ άλλων είχε γράψει: «…Και το επίσημο κράτος με γιόρτασε για το Όσκαρ που πήρα ερήμην μου και έξω απ’ τα δικά μου σχέδια. Πάλεψα χρόνια για ν’ αφαιρέσω αυτό τον "τίτλο τιμής" από την πλάτη μου».

Δέκα χρόνια αργότερα ο συνθέτης πέταξε το βραβείο στα σκουπίδια και έτυχε να το περιμαζέψει η οικιακή βοηθός του. Καθώς μετέφερε τις σακούλες των απορριμμάτων, μονολογούσε απορημένη για το ασυνήθιστο βάρος τους. Μαζί με την αδερφή του Μάνου, Μιράντα, έψαξαν τις σακούλες όπου μέσα ανακάλυψαν το βραβείο! Η Μιράντα, για να το σώσει, το πήρε στο σπίτι της και το επέστρεψε αργότερα έψαξε και διαπίστωσε ότι μέσα βρισκόταν το χρυσό αγαλματίδιο. Το παρέδωσε στην αδελφή του Χατζιδάκι και έτσι σώθηκε. Ο Χατζιδάκις φέρεται να είπε κάποια στιγμή πως «Τώρα μπορώ να το κρατήσω, επειδή συμβολικά και πρακτικά μου κρατάει την πόρτα ανοιχτή», υπονοώντας ότι το χρησιμοποιεί για «στοπ» στην πόρτα του.

Σε συνέντευξη του, ο Γιώργος Χατζιδάκις, θετός γιος του Μάνου, είχε πει πως «Σήμερα, το Οσκαρ βρίσκεται σε βιτρίνα, με την πλάτη γυρισμένη στον θεατή» κοιτώντας τον τοίχο.

Όταν είπε στη Μαρία Κάλλας ότι τραγούδησε «μέτρια»

Σύμφωνα με τον μύθο, το 1963 ο Μάνος Χατζιδάκις βρέθηκε να τρώει σε ένα εστιατόριο στο Παρίσι. Εκεί τους πλησίασαν τέσσερις μουσικοί, παίζοντας τα «Παιδιά του Πειραιά». Η Κάλλας άρχισε να σιγοτραγουδάει και όταν τελείωσε, ο Μάνος φέρεται να της είπε: «Δεν μπορούσα ποτέ να φανταστώ ότι η μεγαλύτερη τραγουδίστρια του κόσμου θα τραγουδούσε τόσο μέτρια, αυτό το μέτριο τραγούδι».

Διαβάστε επίσης

Γιάννης Φλωρινιώτης: Όταν ο Χατζιδάκις τον αποκάλεσε «Ζακ Μπρελ της Ελλάδος» - Η ιστορική συνέντευξη