Εθνική Πινακοθήκη: Σήμερα η δίκη για την κλοπή του αιώνα

Στη δικαστική αίθουσα του Μονομελούς Εφετείου Κακουργημάτων μεταφέρεται σήμερα η κινηματογραφική κλοπή του 2012 στην Εθνική Πινακοθήκη, όταν κάποιος είχε καταφέρει να αποσπάσει το «Γυναικείο κεφάλι», με αριθμό έργου 1.357, αναφορά του Πικάσο στη μούσα του Ντόρα Μάαρ, το έργο «Μύλος» του Ολλανδού Πητ Μοντριάν, και ένα σχέδιο θρησκευτικής απεικόνισης των αρχών του δέκατου έβδομου αιώνα, που αποδίδεται στον Ιταλό Γκουλιέλμο Κάτσια (Μονκάλβο).

Η τύχη των πολύτιμων έργων αγνοούνταν για εννέα ολόκληρα χρόνια, όταν τον Ιούνιο του 2021 ο δράστης της κλοπής εντοπίστηκε από τις Αρχές λίγο πριν «πετάξει» για την Ολλανδία. Επρόκειτο για έναν 50χρονο ελαιοχρωματιστή, γνωστό στα social media ως «art-freak», που οδηγείται στο εδώλιο για διακεκριμένη περίπτωση κλοπής κατά συναυτουργία, τετελεσμένη και σε απόπειρα πραγμάτων καλλιτεχνικής αξίας που βρίσκονταν σε συλλογή εκτεθειμένη σε κοινή θέα σε δημόσιο οίκημα άνω των 120.000 ευρώ σε βάρος ΝΠΔΔ. Ο καθ’ ομολογία δράστης μετά τη σύλληψη του επέστρεψε δυο από τα τρία έργα που απέσπασε, υποστηρίζοντας ότι κατέστρεψε το τρίτο κατά την προσπάθεια διαφυγής του τη νύχτα της κλοπής.

Η Εθνική Πινακοθήκη έχει δηλώσει παράσταση προς υποστήριξη της κατηγορίας έχει δηλώσει ήδη από την ανάκριση η Εθνική Πινακοθήκη, κάνοντας λόγο για περιουσιακή ζημιά και «εξαιρετικά μεγάλη ηθική βλάβη». Στο ίδιο έγγραφο που υποστηρίζει ότι ο 50χρονος κατηγορούμενος αρνήθηκε να αποδώσει το τρίτο του Μονκάλβο, χωρίς να αποδέχεται την εκδοχή της καταστροφής, ισχυρισμό που διατυπώνει ο δράστης.

«Ο δράστης, το ένα από τα τρία έργα που αφαίρεσε αρνείται να το αποδώσει και επομένως υπάρχει απαίτηση αποζημίωσης για το έργο αυτό, ενώ στέρησε από τις συλλογές του μουσείου για χρονικό διάστημα πλέον των εννέα ετών, τα κλεμμένα από αυτόν τρία ζωγραφικά έργα, με συνέπεια να προκαλέσει μεγάλη δυσλειτουργία στον προγραμματισμό του μουσείου και στην διοργάνωση των εκθέσεων, στην μουσειολογική μελέτη της μόνιμης έκθεσης, να έκθεσει σε ανεπανόρθωτο κίνδυνο την ακεραιότητα των έργων και να προκαλέσει βαρύτατο πλήγμα στο κύρος και την φήμη της εθνικής πινακοθήκης» σημειώνεται στη δήλωση παράστασης προς υποστήριξη της κατηγορίας.

Ο κατεστραμμένος Μονκαλβο και η Ιντερπόλ

Σύμφωνα με την απολογία του 50χρονου δράστη το έργο τέχνης του Μονκάλβο καταστράφηκε, όταν ο ίδιος σκούπισε το ματωμένο χέρι του από αυτό το «χαρτί», το οποίο στη συνέχεια έριξε στη λεκάνη μιας τουαλέτας. Βέβαια, τον Σεπτέμβριο του 2019 ένα πανομοιότυπο σχέδιο εμφανίστηκε στον ηλεκτρονικό κατάλογο οίκου δημοπρασιών Pandolfini στη Φλωρεντία, ενεργοποιώντας τις κεραίες του Υπουργείου Πολιτισμού που απευθύνθηκε στο αρμόδιο γραφείο της Ιντερπόλ.

Έγγραφο του υπουργείου πολιτισμού αναφέρει ότι το 2019 εντοπίστηκε έργο που προσομοιάζει με εκείνο που εκλάπη το 2012 από την Πινακοθήκη και είχε αναρτηθεί στον κατάλογο κλαπέντων της Ιντερπόλ P.sy.c.he. Μάλιστα, το υπουργείο ενημέρωσε το αρμόδιο γραφείο της Ιντερπόλ ζητώντας να γίνει έρευνα προκειμένου να συγκεντρωθούν πληροφορίες σχετικά με τις διαστάσεις του σχεδίου αυτού καθεαυτού, καθώς και το ιστορικό απόκτησης του. Ένα μήνα αργότερα η Ιντερπόλ Ρώμης απάντησε επισυνάπτοντας και την πραγματογνωμοσύνη του ιστορικού τέχνης δρ Alberto Marchesin, ο οποίος κατέληγε στο ότι από τις διάφορες στις διαστάσεις τα δύο έργα δεν ταυτίζονται. Ωστόσο, η Εθνική Πινακοθήκη επέμεινε στην διερεύνηση της προέλευσης και του ιστορικού απόκτησης του σχεδίου, ζητώντας να πληροφορηθεί εάν ο ιστορικός μελέτησε αυτοπρόσωπος το σχέδιο της δημοπρασίας ή κάποια φωτογραφία του. Η απάντηση της Ιντερπόλ ήρθε στις 5 Δεκεμβρίου 2019, στην οποία ανέφερε ότι δεν υπάρχει σχέση μεταξύ των δυο έργων, αλλά και πως ο Ιταλός ιστορικός τέχνης έκανε την τεκμηρίωση από φωτογραφία της ιστοσελίδας του οίκου, καταλήγοντας πως δεν υπάρχει δυνατότητα να διεξαχθεί περαιτέρω έρευνα.

Η άρνηση συνεργασίας προκάλεσε την αποστολή νέου εγγράφου από το υπουργείο Πολιτισμού, αυτή τη φορά προς την Εισαγγελία της Αθήνας, ζητώντας την ενεργοποίηση της Ευρωπαϊκής Εντολής Ερευνας προς τις αρμόδιες ιταλικές δικαστικές αρχές, ώστε αυτές να προβούν στην κατάσχεση του σχεδίου όπου κι αν βρίσκεται, και στη διενέργεια πραγματογνωμοσύνης παρουσία Έλληνα εμπειρογνώμονα.

Η απολογία του δράστη

Ο κατηγορούμενος για την κλοπή που στέρησε από την πινακοθήκη της χώρας σημαντικά έργα, χτυπώντας το καμπανάκι του κινδύνου για τα μέτρα ασφαλείας που τηρήθηκαν την περίοδο εκείνη, βρίσκεται πλέον εκτός φυλακής με βραχιολάκι ηλεκτρονικής επιτήρησης.

Κατά τη διάρκεια της πολύωρης απολογίας του στις δικαστικές αρχές εμφανίστηκε μετανιωμένος, υποστηρίζοντας πως η μεταμέλεια του είναι ειλικρινής αφού επέδειξε στις Αρχές το σημείο που είχε κρύψει τους πίνακες. «Δεν θυμάμαι πόσες βραδιές καθόμουν κρυμμένος στα φυτά και παρατηρούσα τους φύλακες. Μπορεί να το είχα κάνει και πάνω από 50 φορές μόνο το τελευταίο εξάμηνο πριν από την κλοπή. Ήξερα ότι είχαν μειωθεί τον τελευταίο καιρό τα μέτρα ασφαλείας λόγω της οικονομικής κρίσης, ήξερα ότι υπήρχε και συναγερμός. Έτσι, αποφάσισα να κάνω την κλοπή. Δεν είχα αποφασίσει ποιο έργο θα έπαιρνα αλλά μόνο ότι ήθελα να πάρω κάποιο» είχε αναφέρει στην απολογία του.

Τελικά, την τελευταία μέρα της έκθεσης αποφάσισε να βάλει μπροστά το σχέδιο του.
«Ανέβηκα στο τοιχίο και με τα χέρια μου προσπάθησα να ανοίξω τα φύλλα της μπαλκονόπορτας. Στην δεύτερη ή τρίτη προσπάθεια κατάλαβα ότι οι μπαλκονόπορτες ήταν ανασφάλιστες και θα άνοιγαν αν τραβούσα πιο δυνατά. Μόλις κουνήθηκε λίγο η μπαλκονόπορτα ακούστηκε ένα μπιπ το οποίο κατάλαβα ότι θα καλούσε το φύλακα. Ήξερα ότι εκείνη την ώρα ήταν μόνο ένας φύλακας. Έτσι, ξαναένωσα τα δυο φύλλα που είχαν ανοίξει περίπου δυο εκατοστά και πήγα στο παράθυρο. Έβγαλα το σφυρί, έσπασα το τζάμι δημιουργώντας μια τρύπα γνωρίζοντας ότι έχω χρόνο να το κάνω αφού ήξερα πόσο χρόνο χρειάζεται ο φύλακας για να έρθει. Μετά από λίγο άκουσα και τον φύλακα να βαδίζει στο εσωτερικό».

Σκαρφαλώνοντας σε μάντρες, πηδώντας τοίχους και ξεγελώντας το φύλακα με συνεχείς ενεργοποιήσεις του συναγερμού, κατάφερε να «τρυπώσει» στην Πινακοθήκη. «Ήμουν σχεδόν σίγουρος ότι ο φύλακας δεν θα έρθει πια. Σηκώθηκα όρθιος και βρέθηκα μπροστά στον πίνακα του Πικάσο. Τον ξεκρέμασα με την κορνίζα που ήταν βαριά, τον άφησα στην άκρη της σκάλας και πήρα άλλον έναν πίνακα του Μοντριάν ενώ ξεκρέμασα έναν ακόμη» είπε στην απολογία του. Όταν έγινε αντιληπτός από τον φύλακα, κατάφερε να διαφύγει από την τρύπα που είχε ανοίξει ώρες νωρίτερα και να βρει προσωρινό καταφύγιο σε μια ξύλινη αποθήκη στο διπλανό πάρκο, διαφεύγοντας λίγες ώρες αργότερα χωρίς να τον εντοπίσει κανείς.