Το ΥΠΕΘΑ και οι Ένοπλες Δυνάμεις στη «μάχη» για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής

Ο Υπουργός Εθνικής Αμύνης κ. Νικόλαος Παναγιωτόπουλος, ο Υφυπουργός Εθνικής Αμύνης κ. Νικόλαος Χαρδαλιάς και ο Αρχηγός ΓΕΕΘΑ Αντιστράτηγος Κωνσταντίνος Φλώρος παρέστησαν σήμερα, Πέμπτη 20 Απριλίου 2023, στην παρουσίαση του Οδικού Χάρτη για τον περιορισμό των επιπτώσεων και την προσαρμογή των Ενόπλων Δυνάμεων στην Κλιματική Αλλαγή, που πραγματοποιήθηκε στην Αίθουσα Συνεδριάσεων «Ιωάννης Καποδίστριας» του ΥΠΕΘΑ.

Παρόντες ήταν επίσης ο Αρχηγός ΓΕΑ Αντιπτέραρχος (Ι) Θεμιστοκλής Μπουρολιάς, ο Αρχηγός ΓΕΣ Αντιστράτηγος Άγγελος Χουδελούδης και ο Αρχηγός ΓΕΝ Αντιναύαρχος Ιωάννης Δρυμούσης ΠΝ. Συμμετείχαν επίσης εκπρόσωποι των Σωμάτων Ασφαλείας και ακαδημαϊκοί.

Στην ομιλία του, ο Υπουργός Εθνικής Αμύνης επισήμανε τα ακόλουθα:

«Αξιότιμες κυρίες, αξιότιμοι κύριοι,

Σας καλωσορίζω με χαρά στην εκδήλωση αυτή για την παρουσίαση του Οδικού Χάρτη σχετικά με τον περιορισμό των επιπτώσεων και την προσαρμογή των Ενόπλων Δυνάμεων στην Κλιματική Αλλαγή.

Η κλιματική αλλαγή αποτελεί μια σύνθετη πρόκληση για την Άμυνα και την Ασφάλεια, με καταλυτικές επιπτώσεις στην αποστολή και στο έργο των Ενόπλων Δυνάμεων. Είναι πραγματικά, η νέα μεγάλη πρόταση της εποχής μας. Πριν από μερικές ημέρες είχα βρεθεί στην Τουρκία, προσκεκλημένος του ομολόγου μου, για να δούμε από κοντά τις επιπτώσεις της μεγάλης καταστροφής λόγω του τεράστιου σεισμού που συνέβη εκεί. Σε μια αποστροφή του λόγου, επεσήμανα στον ομόλογό μου ότι πλέον οι φυσικές καταστροφές, είτε αυτές που προκαλούνται από την Κλιματική Αλλαγή, είτε όχι –όπως για παράδειγμα από έναν μεγάλο σεισμό, που δεν οφείλεται κατ’ ανάγκη στην Κλιματική Αλλαγή- αποτελούν πλέον πρόκληση ασφαλείας.

Πρόκληση ασφαλείας που βεβαίως επηρεάζει τις Ένοπλες Δυνάμεις. Είπα χαρακτηριστικά ότι δεν γνωρίζω καμμία στρατιωτική δύναμη που μέσα σε 63 δευτερόλεπτα μπορεί να προκαλέσει στην τοπική κοινωνία απώλεια ζωών πάνω από 50 χιλιάδες. Κανένας Στρατός που λειτουργεί με συμβατικά όπλα μπορεί να επιφέρει τέτοιο πλήγμα, κι όμως αυτό συνέβη από μια φυσική καταστροφή. Κάποιες φυσικές καταστροφές, ασφαλώς και οφείλονται στην Κλιματική Αλλαγή, αυτό είναι μια πρόκληση που δεν αφήνει ανεπηρέαστη και τη λειτουργία των Ενόπλων Δυνάμεων.

Το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας, κατόπιν Κυβερνητικής εντολής και αναγνωρίζοντας την νέα αυτή πραγματικότητα, ολοκλήρωσε πρώτο τη δημιουργία του Οδικού Χάρτη για την αντιμετώπιση της αναδυόμενης και υπολογίσιμης πλέον απειλής. Στο πλαίσιο αυτό είχε προηγηθεί η αναθεωρημένη περιβαλλοντική ενεργειακή πολιτική, πολιτική προσαρμογής στην Κλιματική Αλλαγή.

Αυτός ο Οδικός Χάρτης αναλύει την έννοια της Κλιματικής Αλλαγής και τις επιπτώσεις της στους τομείς της Ασφάλειας και της Άμυνας, συνοψίζοντας τις πρωτοβουλίες για την αντιμετώπισή τους και για τη θωράκιση σε εθνικό, ευρωπαϊκό και συμμαχικό επίπεδο. Πάλι, σε μια αποστροφή του λόγου μου στη Βουλή των Ελλήνων, στον απόηχο των πρόσφατων έντονων χιονοπτώσεων πέρυσι, είχα κάνει λόγο για την ανάπτυξη μιας νέας εθνικής ανθεκτικότητας. Η ανθεκτικότητα είναι η λέξη – κλειδί και ασφαλώς η ανθεκτικότητα είναι κι ένας τρόπος θωράκισης της κοινωνίας και απέναντι στις επιπτώσεις της Κλιματικής Αλλαγής.

Επιπρόσθετα, ο Οδικός Χάρτης καθορίζει του άξονες προτεραιότητας, προκειμένου να χρησιμοποιηθούν ορθολογιστικά οι διαθέσιμοι πόροι, ώστε να μειωθούν οι αρνητικές επιπτώσεις της Κλιματικής Αλλαγής και να ενισχυθεί η προσαρμογή των Ενόπλων Δυνάμεων απέναντι τους. Ξεχωρίζω τους δύο βασικούς πυλώνες, την προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή και τον μετριασμό των επιπτώσεών της. Σ’ αυτό το πλαίσιο εντάσσονται και οι συντονισμένες και συγκεκριμένες δράσεις του Υπουργείου όσον αφορά στην ενεργειακή αναβάθμιση, την εξοικονόμηση ενέργειας που θα απελευθερώσει πόρους και αυτή είναι μια άλλη, παράπλευρη, θετική συνέπεια και για τις ανάγκες των Ενόπλων Δυνάμεων ως προς την επαύξηση της συνολικής δυνατότητάς τους. Θα εξοικονομηθούν όμως πόροι και θα υπάρξει θετικό περιβαλλοντικό αποτύπωμα, κάτι που αποτελεί τόσο ευρωπαϊκή, όσο και ΝΑΤΟϊκή κατεύθυνση.

Κυρίες και κύριοι,

Ο παρών Οδικός Χάρτης αποτελεί ένα εξαίρετο συλλογικό έργο και σε αυτό το πλαίσιο αξίζουν θερμά συγχαρητήρια στους συντελεστές του.

Από την πλευρά μας, συνεχίζοντας το πολυδιάστατο έργο για την ενίσχυση των Ενόπλων Δυνάμεων σε όλους τους τομείς, δίνουμε προτεραιότητα και στην εξουδετέρωση των επιπτώσεων και στην προσαρμογή των Ενόπλων Δυνάμεων στην Κλιματική Αλλαγή, αφού αυτό δεν είναι μόνο θέμα περιβαλλοντικής ευθύνης, αλλά και θέμα ύψιστης εθνικής ασφάλειας.

Σας ευχαριστώ».

Ο Υφυπουργός Εθνικής Αμύνης απηύθυνε την ακόλουθη ομιλία:

«Είμαι πραγματικά εξαιρετικά ικανοποιημένος για τη σημερινή παρουσίαση του Οδικού Χάρτη του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας για τον Περιορισμό των Επιπτώσεων και την Προσαρμογή των Ενόπλων Δυνάμεων στην Κλιματική Αλλαγή. Πρόκειται για το τελικό προϊόν, όπως θα δείτε, μιας διακλαδικής εργασίας συντονισμένης και μεθοδικής, το οποίο αποτυπώνει με τρόπο σαφή και κατανοητό όχι μόνο το όραμά μας για τη μετατροπή των Ενόπλων Δυνάμεων σε ισχυρό παράγοντα στη μάχη κατά της κλιματικής κρίσης, αλλά και τις συγκεκριμένες δράσεις, το χρονοδιάγραμμα και κυρίως τους σημαντικούς σταθμούς της υλοποίησης του πλάνου μας.

Κυρίες και κύριοι, η ξεκάθαρη εντολή που έχει λάβει η ηγεσία του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας από τον Πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη και με την καθοδήγηση του Υπουργού μας, από την αρχή της θητείας αυτής της κυβέρνησης, είναι η οικοδόμηση των ισχυρότερων Ενόπλων Δυνάμεων στην Ιστορία του σύγχρονου ελληνικού κράτους. Εδώ και σχεδόν τέσσερα χρόνια, το προσωπικό του Υπουργείου, σε συνεργασία με τα Γενικά Επιτελεία, εργάζεται άοκνα για να πάρει σάρκα και οστά αυτό το όραμα, που θα το χαρακτήριζα όχι απλά φιλόδοξο, θα μου επιτρέψετε να πω, θα το χαρακτήριζα πατριωτικά αναγκαίο.

Για την υλοποίησή του όμως, δεν αρκούν μόνο τα μεγαλεπήβολα εξοπλιστικά προγράμματα αξίας δισεκατομμυρίων ευρώ, αλλά ούτε η αναβάθμιση της εκπαίδευσης και η αύξηση του εξαίρετου προσωπικού μας. Κρίσιμης σημασίας είναι επίσης η δραστηριοποίηση εναντίον της μεγάλης πρόκλησης της γενιάς μας, του σιωπηλού, πλην όμως αδυσώπητου εχθρού που λέγεται κλιματική κρίση.

Δεν πρόκειται για ένα ζήτημα θεωρητικό ή μια έννοια αόριστη, επιτρέψτε μου να το γνωρίζω από πρώτο χέρι, του οποίου τα αποτελέσματα θα εκδηλωθούν στο απώτερο μέλλον. Η αλλαγή του κλίματος συνιστά μια σύνθετη πρόκληση που είναι εδώ, οφείλεται κατά κύριο λόγο στην ανθρώπινη δραστηριότητα, και επιδεινώνεται καθημερινά, με σοβαρές συνέπειες όχι μόνο για την εν γένει ποιότητα ζωής μας, αλλά κυρίως για το διεθνές περιβάλλον ασφάλειας. Βλέπουμε για παράδειγμα πως η χειραγώγηση των μεταναστευτικών και των προσφυγικών ροών, δηλαδή μια πάγια απειλή για την εθνική ασφάλεια, μπορεί να διογκωθεί εξαιτίας της κλιματικής κρίσης, που προκαλεί κύματα μεταναστών και προσφύγων από τις σκληρά δοκιμαζόμενες αναπτυσσόμενες χώρες. Η κλιματική αλλαγή πλήττει όμως και τις υποδομές, τα οπλικά συστήματα και τα μέσα μας, ενώ αυξάνοντας την ανάγκη συνδρομής του κράτους στη διαχείριση των συνεπειών φυσικών καταστροφών, υποχρεώνει το Στράτευμα να εμπλέκεται όλο και πιο συχνά σε δραστηριότητες πέραν της κύριας αποστολής του, υπό δυσμενείς για το προσωπικό συνθήκες.

Επομένως, καθίσταται κατανοητό το γιατί συνιστά θεμελιώδη προτεραιότητα για το ΥΠΕΘΑ η δημιουργία «πράσινων» Ενόπλων Δυνάμεων, προσηλωμένων στην προσαρμογή και το μετριασμό της κλιματικής αλλαγής, αλλά και με απόλυτη συνείδηση του αντίκτυπου των νέων κλιματικών δεδομένων κυρίως στην επιχειρησιακή τους αποστολή. Στόχος μας είναι οι Ένοπλες Δυνάμεις να διατηρήσουν την ικανότητα εκπλήρωσης της αποστολής τους στο μέλλον, χωρίς αυτό να επιφέρει υποβάθμιση στο περιβάλλον. Να καταστούν δηλαδή μια ισχυρή, μια ευέλικτη, μια αποτελεσματική δύναμη, που θα μπορεί να επιχειρεί υπό οποιεσδήποτε κλιματολογικές συνθήκες, συμβάλλοντας παράλληλα τόσο στις εθνικές και ευρωπαϊκές απαιτήσεις για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Εξάλλου, οι Ένοπλες Δυνάμεις, σε στενή συνεργασία με την Πολιτική Προστασία, βρίσκονται πάντοτε στην πρώτη γραμμή των προσπαθειών για την απάλυνση των συνεπειών των φυσικών καταστροφών, που εν πολλοίς πλέον οφείλονται στην κλιματική κρίση. Η κρίσιμη αυτή συνεισφορά, που υλοποιείται μέσω της εφαρμογής του Σχεδίου «Ξενοκράτης» μέσω των γενικών σχεδίων αντιμετώπισης κρίσεων που η χώρα μας επιτέλους, που εδώ και 3,5 χρόνια έχει για την αντιμετώπιση της οποιασδήποτε κρίσης, οπουδήποτε εμπλέκονται τόσο τα Σώματα Ασφαλείας τόσο οι Υπηρεσίες του Κράτους όσο και οι Ένοπλες Δυνάμεις αλλά και των λοιπών μορφών συνεργασίας με τους φορείς που εμπλέκονται στη διαχείριση φυσικών καταστροφών, θα συστηματοποιηθεί, θα αναβαθμιστεί περαιτέρω στο πλαίσιο της εφαρμογής του συγκεκριμένου οδικού χάρτη.

Ο Oδικός Xάρτης που παρουσιάζεται σήμερα είναι πλήρως εναρμονισμένος με τη στρατηγική της κυβέρνησης, που ανέφερε και ο κύριος Υπουργός, όπως αυτή προσδιορίζεται από το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα, αλλά και με τον νέο Εθνικό Κλιματικό Νόμο 4936/2022 για τη μετάβαση στην κλιματική ουδετερότητα και την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή.

Παράλληλα, είναι στην ίδια κατεύθυνση με το ενωσιακό και ΝΑΤΟϊκό πλαίσιο, όπως αυτά καθορίζονται από την Ευρωπαϊκή «Πράσινη Συμφωνία» του 2019, τη Στρατηγική Πυξίδα για την Ασφάλεια και την Άμυνα του Συμβουλίου της ΕΕ του 2022, τον Οδικό Χάρτη για την Κλιματική Αλλαγή και την Άμυνα της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Εξωτερικής Δράσης και κυρίως το νέο Στρατηγικό Δόγμα του ΝΑΤΟ.

Σε αυτή την κατεύθυνση, δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στην εν γένει καλλιέργεια οικολογικής συνείδησης στο προσωπικό μας, δηλαδή τον σημαντικότερο πολλαπλασιαστή ισχύος των Ενόπλων Δυνάμεων. Μέσω στοχευμένων εκπαιδευτικών προγραμμάτων, τα στελέχη μας θα μπορέσουν να κατανοήσουν τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην καθημερινότητά τους και να εμπεδώσουν τη σημασία της παραμέτρου «κλίμα» κατά τη διεξαγωγή των πάσης φύσεως επιχειρήσεων, αλλά και σε όλα τα στάδια της λήψης των αναγκαίων αποφάσεων.

Περαιτέρω, επικεντρωνόμαστε στη δημιουργία «πράσινων» κτιρίων και υποδομών, καθώς και στην αναβάθμιση των υπαρχόντων, με στόχο τον περιορισμό των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, την πρόληψη και τον έλεγχο της ρύπανσης, την εξοικονόμηση ενέργειας και γενικότερα τη μείωση του περιβαλλοντολογικού αποτυπώματος των Ενόπλων Δυνάμεων. Σε αυτό το πλαίσιο, έχουν ήδη υλοποιηθεί εμβληματικά έργα πρωτοπόρα για τα ελληνικά δεδομένα, πάντα σε συνεργασία με τα Επιτελεία μας, που δείχνουν τον δρόμο προς το μέλλον, όπως σας θυμίζω η ενεργειακή αναβάθμιση του 424 Γενικού Στρατιωτικού Νοσοκομείου Εκπαίδευσης και του 404 Γενικού Στρατιωτικού Νοσοκομείου της Λάρισας.

Ασφαλώς, μια τόσο φιλόδοξη προσπάθεια δεν είναι δυνατό να πετύχει αν περιοριστεί στα στενά πλαίσια του ΥΠΕΘΑ. Απαιτούνται επίσης συνεργασίες και πρωτοβουλίες σε διυπουργικό επίπεδο, καθώς και με τον ιδιωτικό τομέα και την κοινωνία των πολιτών. Για τον λόγο αυτό, έχουμε ήδη υπογράψει Μνημόνια Συνεργασίας με φορείς εκτός του Υπουργείου που αφορούν ή περιλαμβάνουν δράσεις για την καταπολέμηση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, όπως για παράδειγμα με το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, την Τράπεζα της Ελλάδος, το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, την Αστική Μη Κερδοσκοπική Εταιρία «Ecocity», το Κοινωφελές Ίδρυμα Αθανασίου Λασκαρίδη καθώς και τον Οργανισμό Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής.

Ο οδικός χάρτης, εν τέλει, εντάσσει τις συνεργασίες και τα έργα αυτά μέσα σε μια συγκεκριμένη διαδικασία συνεχούς και μεθοδικής αναβάθμισης των μέσων και των υποδομών των Ενόπλων Δυνάμεων, με αρχικό στόχο την προετοιμασία για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, εν συνεχεία τη βελτίωση της κλιματικής ανθεκτικότητας, και τέλος τη μετάβαση στην κλιματική ουδετερότητα, η οποία θα επιτευχθεί όπως γνωρίζετε μέχρι το 2050.

Κυρίες και κύριοι, η κλιματική κρίση συνιστά την πιο καθοριστική πρόκληση της εποχής μας, με επιπτώσεις τόσο μακροπρόθεσμες και τόσο σοβαρές, που επισκιάζουν ακόμα και τις τρέχουσες διεθνείς εξελίξεις. Η ελληνική Πολιτεία, το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας, η πολιτική ηγεσία μαζί με τη στρατιωτική ηγεσία, με πλήρη συνείδηση της βαρύτητας του προβλήματος και υψηλό αίσθημα ευθύνης, έχει θέσει κατά τα τελευταία έτη την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής ως άμεση, απόλυτη, σημαντική προτεραιότητα. Σε αυτή την προσπάθεια, θέλω να σας διαβεβαιώσω ότι, οι Ένοπλες Δυνάμεις, ως βασικός αλλά και τελικός εγγυητής της ασφάλειας των Ελλήνων πολιτών, βρίσκονται στην πρώτη γραμμή του αγώνα για ένα «πράσινο» μέλλον. Μπορούμε να είμαστε βέβαιοι ότι, και σε αυτή την αποστολή, θα αρθούν στο ύψος των περιστάσεων.

Κλείνοντας, θα ήθελα να συγχαρώ, μέσα από την καρδιά μου για τη σκληρή τους δουλειά, τη Γενική Διεύθυνση Οικονομικού Σχεδιασμού και Υποστήριξης, καθώς και όλα τα στελέχη της Διακλαδικής Ομάδας Εργασίας που εργάστηκαν για την εκπόνηση της άρτιας αυτής έκδοσης που παρουσιάζεται σήμερα.

Σημειώστε κάτι, οι Ένοπλες Δυνάμεις της χώρας μας είναι οι πρώτες σε όλη την Ευρώπη που ολοκληρώνουν τον εν λόγω οδικό χάρτη και θα τον ενισχύσουν με τις σχετικές οδηγίες και αυτό οφείλεται πάνω και πέρα από οτιδήποτε άλλο στα στελέχη μας.

Θερμά συγχαρητήρια!

Σας ευχαριστώ».