Οι πολλές οθόνες του έρωτα - Πώς το διαδίκτυο άλλαξε τον τρόπο που ερωτεύονται οι άνθρωποι

Οι εποχές άλλαξαν και μαζί με την τεχνολογία που τρέχει με υπερηχητικό τρόπο αλλάζουν και οι συμπεριφορές των ανθρώπων. Όλοι πλέον και κυρίως οι νέοι ερωτοτροπούν μπροστά από τις ψυχρές οθόνες τους. Περιμένουν να δουν το είδωλο στην άλλη άκρη της γραμμής και να ζήσουν τον έρωτα με τρόπο ψηφιακό...πολύ μακριά από τη φύση του.

Ο φορέας πρόληψης ηλεκτρονικού εθισμού για παιδιά & εφήβους Διάδραση πριν λίγες ημέρες διοργάνωσε ένα webinar το οποίο είχε την θεματική «Οι πολλές οθόνες του έρωτα - Πώς το διαδίκτυο άλλαξε τον τρόπο που ερωτεύονται οι άνθρωποι». Μια πραγματικότητα που πολλοί δεν την παραδέχονται και προσπαθούν να την κρύψουν κάτω από το χαλί.

Στο Newsbomb.gr μιλά η ψυχολόγος και εισηγήτρια του συγκεκριμένου webinar της Διάδρασης κα. Αρχοντούλα Μοράκη η οποία επιχειρεί να χαρτογραφήσει τις σκέψεις αλλά και τις επιρροές των ανθρώπων στον ψηφιακό κόσμο σε συνάρτηση με τον έρωτα.

Η επέλαση του διαδικτύου, οι μαγικοί αλλά ψεύτικοι καθρέφτες των social media έχουν απορυθμίσει το ερωτικό πεπρωμένο. Πλέον το φλερτ ζει και αναπτύσσεται στις οθόνες και στα chat. Η εικονική πραγματικότητα που επέβαλε η τεχνολογία δίνει με fast track τρόπους ερωτικούς συντρόφους;

Ένα ερώτημα από τα πολλά που τίθενται, ένα άλλο σίγουρα είναι αν υπάρχει το σκίρτημα το ερωτικό ή είναι πλέον και αυτό στο αρχείο #vintage ; Η κα. Αρχοντούλα Μοράκη ξετυλίγει την σκέψη της έχοντας δεδομένο τις αλλαγές των εποχών και τον τρόπο που οι άνθρωποι αντιδρούν και αντανακλούν σε αυτές.

Η απομυθοποίηση του έρωτα

Αρχικά η κα. Αρχοντούλα Μοράκη μιλώντας στο Newsbomb.gr κάνει λόγο για την μαγεία του έρωτα η οποία «απομαγνητίζεται» από τις ηλεκτρονικές προσταγές της τεχνολογικής εξέλιξης με αποτέλεσμα να απομυθοποιείται. Συγκεκριμένα εξηγεί:
«Ποιο είναι άραγε το πεπρωμένο του έρωτα στο μετανεωτερικό σύγχρονο σήμερα όπου η επιστήμη και η τεχνολογία ανάγονται σε κυρίαρχους λόγους; Αυτό που παλαιότερα ήταν ζήτημα πίστης, αφοσίωσης και μαγείας, τώρα γίνεται ζήτημα γνώσης, ελέγχου και εξορθολογισμού.

Η πληρότητα, η αυτοπραγμάτωση, η αυτάρκεια είναι οι αρετές της σύγχρονης εποχής με τις οποίες ο έρωτας ποτέ δεν είχε τις καλύτερες σχέσεις. Ως εκ τούτου προσπαθούμε να ρυθμίσουμε το συναίσθημα του έρωτα με βάση ορθολογικά μοντέλα που μας δείχνουν πώς να κάνουμε τη βέλτιστη επιλογή χωρίς να χάσουμε τίποτα από το ακέραιο του εαυτού μας.

Η επιστήμη είναι ένα από αυτά τα μοντέλα. Γενικά χρησιμοποιούμε την επιστήμη για να αποκτήσουμε έλεγχο τόσο στον φυσικό όσο και στον κοινωνικό κόσμο, να λύσουμε όλα τα ανθρώπινα προβλήματα. Ο εξορθολογισμός του έρωτα μέσω της επιστήμης είχε ως κέρδος κάποια γνώση αλλά ταυτόχρονα χάσαμε το δέος μας προς τη φύση και την ικανότητά μας να πιστεύουμε σε πράγματα που δεν μπορούμε να εξηγήσουμε επιστημονικά. Κι επειδή ο έρωτας είναι το μεγαλύτερο ανθρώπινο «πρόβλημα» θελήσαμε να τον εξηγήσουμε ορθολογικά, να τον καταλάβουμε. Κι έτσι τον απομαγεύσαμε.

Τον αποσυνθέσαμε σε νευροβιολογικες έννοιες όπως ορμόνες, εγκεφαλικά κέντρα και ψυχολογικές όπως συμβατότητα, αυτονομία κ.α. ώστε να τον δαμάσουμε. Η ερωτική επιθυμία άδειασε από όλο το μυθικό της περιεχόμενο και μπήκε στο μικροσκόπιο ενός εργαστηρίου ως ένα φαίνομενο που διέπεται από ξεκάθαρους βιολογικούς, εξελικτικούς και ψυχολογικούς νόμους. Το μόνο που χρειάζεται κανείς για να το ελέγξει είναι να βρει αυτούς τους νόμους και να παρουσιάσει τη λογική τους.

Από μόνο του το εγχείρημα να καταδείξουμε μια κάποια λογική στον έρωτα, ίσως είναι η απόδειξη της μεγαλύτερης τρέλας, ίσως ακόμα μεγαλύτερης κι από την τρέλα που διέπει τον ίδιο τον έρωτα. Το αίτιο της επιθυμίας, δηλαδή το χαρακτηριστικό ή το σύνολο των χαρακτηριστικών που μας ωθεί να επιλέξουμε σύντροφο διαφεύγει εντελώς των νευροεπιστημών γιατί είναι μοναδικό για κάθε άνθρωπο αφού εξαρτάται από την προσωπική του ιστορία και διαδρομή και δεν μπορεί να τυποποιηθεί. Δεν μπορεί να υπαχθεί σε καμιά στατιστική και σε κανέναν μέσο όρο».

Πως το Διαδίκτυο άλλαξε τον τρόπο που οι άνθρωποι ερωτεύονται

Σε ερώτηση του Newsbomb.gr αν η εξέλιξη του Διαδικτύου άλλαξε και επηρέασε τον τρόπο που οι άνθρωποι ερωτεύονται και αγαπιούνται η κα. Μοράκη απαντά με ένα αφοπλιστικό «ΝΑΙ», για να εξηγήσει, «πέρα από την επιστήμη ένας άλλος παράγοντας που συντέλεσε στην απομάγευση του έρωτα είναι το Διαδίκτυο και τα νέα πεδία επιλογής που άνοιξε.

Θα χρησιμοποιήσουμε το πρίσμα της ψυχανάλυσης για να δούμε αν μέσα σε αυτά τα πλαίσια το Διαδίκτυο άλλαξε και τον τρόπο που οι άνθρωποι ερωτεύονται. Σύμφωνα με την ψυχανάλυση ερωτευόμαστε με βάση μια κεντρική φαντασίωση που ονομάζουμε θεμελιακή. Το πρώτο ερώτημα που αρθρώνει το ανθρώπινο ον με το που έρθει στη ζωή είναι Τι θέλει ο άλλος από εμένα; Στον βαθμό που η επιβίωσή του εξαρτάται από τον άλλον, το να απαντήσει σε αυτό το ερώτημα είναι καθοριστικής σημασίας για την σωματική και ψυχική του υπόσταση.

Από πολύ νωρίς το μικρό υποκείμενο θα συλλέξει εκείνα τα στοιχεία από το οικογενειακό περιβάλλον αλλά και από σημαντικούς άλλους που θα συναντήσει τυχαία στη ζωή του, τα οποία στο τέλος θα αποτελέσουν το σενάριο με βάση το οποίο θα παίξει τον ρόλο του. Η θεμελιακή φαντασίωση είναι ακριβώς αυτό, το προσωπικό σενάριο του κάθε υποκειμένου με το οποίο έχει απαντήσει, ή έτσι νομίζει, στο αίνιγμα της επιθυμίας του άλλου, δηλαδή πώς πρέπει να είναι, ποια θέση πρέπει να πάρει ώστε ο άλλος να το αγαπήσει και να μην το εγκαταλείψει.

Είναι μια εντολή που δίνει κανείς στον εαυτό του, ασυνείδητη, ώστε να καταστεί δυνατή η συνάντηση με το άλλο φύλο. Στους ανθρώπους η επιθυμία δεν είναι γραμμένη στον γενετικό κώδικα, όπως συμβαίνει στα ζώα, όπου γνωρίζουν επακριβώς τι πρέπει να κάνουν προκειμένου να ζευγαρώσουν με το ταίρι τους. Στους ανθρώπους αντίθετα δεν υπάρχει πουθενά γραμμένο το πώς να σχετίζονται ο ένας με τον άλλον. Ο καθένας πρέπει να επινοήσει τον δικό του τρόπο.

Η θεμελιακή φαντασίωση είναι αυτό που μεσολαβεί ανάμεσα σε δύο ανθρώπους προκειμένου να καταστεί εφικτή η συνάντησή μεταξύ τους. Λειτουργεί ως ένας μεσάζων που υποστηρίζει την κατασκευή της πραγματικότητας. Είναι το στήριγμα της πραγματικότητας. Η φαντασίωση δεν έχει να κάνει με την ονειροπόληση ή τη φαντασία, δηλαδή με αυτό που που συνειδητα φαντασιωνόμαστε, αλλά είναι ασυνείδητη, όπως είπαμε, και μπορεί να έρθει στην επιφάνεια μόνο μέσα από μια ψυχαναλυτική θεραπεία».

Τα social Media «γκρεμίζουν» έρωτα και φαντασία κι όχι μόνο

Το ερώτημα που γεννάται από τα όσα παραπάνω ανέφερε η κα. Αρχοντούλα Μοράκη είναι αν επηρεάζεται λοιπόν η φαντασίωση από την έκθεση στο Διαδίκτυο, κι αν ναι, με ποιον τρόπο και φυσικά πως τα social media αποτελούν μεταβλητή σε αυτή την νέα πραγματικότητα. Η ίδια τονίζει πως τα social media καταστρέφουν την μαγεία καθώς μέσα από αυτά ο καθένας πλασάρει μια εικόνα fake.

Ειδικότερα λέει, « Η υπόθεσή μου είναι ότι δε μένει εντελώς αλώβητη από αυτό στον βαθμό που το Διαδίκτυο πλέον κατέχει κυρίαρχη θέση στη ζωή των παιδιών. O Λακάν, Γάλλος ψυχαναλυτής, έλεγε ότι το να ερωτεύεσαι είναι να δίνεις αυτό που δεν έχεις. Αυτό σημαίνει ότι για να ερωτευτείς πρέπει να αναγνωρίσεις ότι σου λείπει κάτι κι αυτό το κάτι ο άλλος μπορεί να το γνωρίζει. Ερωτεύεσαι δηλαδή εκείνον που υποθέτεις ότι ξέρει μια αλήθεια για σένα, που εσένα όμως σου διαφεύγει. Μια απάντηση στο ερώτημα, «ποιος είμαι» .

Ο Ζακ Αλαίν Μιλλέρ, ένας άλλος ψυχαναλυτής, αναφέρει χαρακτηριστικά: «Για να ερωτευτείς πρέπει να παραδεχτείς την έλλειψή σου και να αναγνωρίσεις ότι χρειάζεσαι τον/την άλλο/η, ότι σου λείπει. Εκείνοι που νομίζουν ότι είναι πλήρεις μόνοι τους ή θέλουν να γίνουν δεν ξέρουν να ερωτεύονται. Και μερικές φορές το διαπιστώνουν με πόνο.

Χειραγωγούν, κινούν τα νήματα αλλά για τον έρωτα δεν γνωρίζουν ούτε τα ρίσκα του ούτε την ευχαρίστησή του», λέει χαρακτηριστικά και στην συνέχει φανερώνει την παγίδα που κρύβεται πίσω από τα προφίλ και τις εικόνες των λογαριασμών των κοινωνικών δικτύων, «Κι εδώ έγκειται η παγίδα. Το να θεωρείσαι ελλιπής είναι ανεπίτρεπτο στις μέρες μας.

Ο τρόπος που διαλέγει να πλασάρει κανείς τον εαυτό του στα social media ή στις εφαρμογές γνωριμιών στοχεύει ακριβώς στο αντίθετο: την κατασκευή μια εικόνας αψεγάδιαστης και ενός εαυτού πλήρη. Στο βαθμό που ένα παιδί εκτίθεται από νωρίς σε αυτόν τον τρόπο, η σύσταση της υποκειμενικότητάς του βασίζεται σε έτοιμες λύσεις-εικόνες που προβάλλονται ως αποδεκτά πρότυπα. Είναι σαν να βασίζεται π.χ στο instagram ή στο tic toc για να μάθεις πώς πρέπει να είναι ώστε ο άλλος να τον θέλει και όχι στις σχέσεις καθεαυτές».

Η καλύτερη δυνατή επιλογή στο μίνιμουμ ψυχολογικό κόστος

«Καταφεύγουμε στο διαδίκτυο και τα gadgets του για να ελέγξουμε το ποιοι είμαστε ώστε να μειώσουμε κάπως την απογοήτευση της πραγματικής ανθρώπινης επικοινωνίας. Θέλουμε να σχετιστούμε κατευθείαν με την καλύτερη δυνατή επιλογή με το μίνιμουμ ψυχικό κόστος.

Και να το πετύχουμε πρέπει να συμβεί ένα παράδοξο: από τη μια πρέπει να εμπίπτουμε στα εκάστοτε πρότυπα ομορφιάς και από την άλλη να διαφοροποιούμαστε ως προς την ψυχολογική παρουσίαση του εαυτού μας. Να είμαστε ταυτόχρονα κοινότοποι αλλά και ξεχωριστοί», λέει η ψυχολόγος του φορέα πρόληψης ηλεκτρονικού εθισμού για παιδιά και εφήβους Διάδραση, κα. Αρχοντούλα Μοράκη.

Αιχμάλωτοι σε μια «ανταγωνιστική» ψεύτικη εικόνα

Και ενώ ο έρωτας είναι κάτι ιδιαίτερο, προσωπικό, φανταστικό, ανεξήγητο φαινόμενο στον κόσμο των social media δεν είναι ακριβώς έτσι αντίθετα κινδυνεύει μια ψεύτικη εικόνα να ισοπεδωθεί εξαιτίας των «ανταγωνιστών» με τα παρόμοια προφίλ. Η Αρχοντούλα Μοράκη εξηγεί, «Ερχόμαστε αντιμέτωποι με έναν τρομακτικά μεγάλο αριθμό υποψηφίων, μια είδους αγορά πιθανών συντρόφων, όπου σε αντίθεση με την πραγματικότητα, μπορείς να τους δεις όλους, έναν προς έναν.

Αιχμαλωτιζόμαστε έτσι κι αλλιώς από την εικόνα, διότι μας παρουσιάζει μια συνεκτική και τελεια εκδοχή του εαυτού μας. Καταλαγιάζει τον διχασμό που έχουμε ως υποκείμενα (που άλλα θέλουμε κι άλλα κάνουμε) και μας δείχνει πώς πρέπει να είμαστε απαλάσσοντας μας από την ευθύνη να μάθουμε τη δική μας αλήθεια» και στο τέλος παραθέτει ένα ερώτημα προς σκέψη και προβληματισμό.

«Αν τελικά το πεπρωμένο του έρωτα είναι πλέον να περνάει πρώτα μέσα από την οθόνη μας κι έπειτα από το σώμα του άλλου, ποιες είναι οι επιλογές μας ως υποκείμενα; Τι νέους τρόπους χρειάζεται να επινοήσουμε ώστε να επαναφέρουμε λίγη οδύνη στον αποστειρωμένο και πολιτικά ορθό έρωτα του 21ου αιώνα ώστε να ξανακερδίσει λίγη από τη χαμένη μαγεία του;»

Φαίνεται λοιπόν πως όσο μεγαλύτερη ψηφιακή οικειότητα αποκτάμε, τόσο πιο πολύ μειώνεται η αληθινή οικειότητα, στην προσωπική μας ζωή. Η χρήση των social media χρειάζεται οριοθέτηση, καθώς τίποτα δεν μπορεί να αντικαταστήσει τη ζωντάνια της πραγματικής ανθρώπινης επαφής και τη ζεστασιά της γνήσιας σχέσης.

Ακολουθήστε τη Διάδραση στα Social Media

https://www.facebook.com/diadrasis/
https://www.instagram.com/diadrasi_/
Περισσότερες πληροφορίες:
https://diadrasi.org/