Πάσχα στη Ρούμελη: Άρχισαν να γεμίζουν και πάλι τα ξεχασμένα χωριά της Δυτικής Φθιώτιδας

Οι άνθρωποι που τα έχουν εγκαταλείψει, έδωσαν το πασχαλιάτικο ραντεβού τους και σε κάποιες περιπτώσεις τα χωριά αναμένεται να θυμίζουν Δεκαπενταύγουστο. «Αναμένεται να ανοίξουν τα περισσότερα σπίτια από αυτούς που έχουν φύγει, καθώς έχουν δείξει ενδιαφέρον να γυρίσουν για το Πάσχα» σημειώνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο πρόεδρος της ορεινής κοινότητας του Δήμου Μακρακώμης Γαρδίκι Γιάννης Βασιλείου. Παρόμοια εικόνα και στα χωριά της Ευρυτανίας που γεμίζουν σιγά σιγά.

Η κινητικότητα που υπάρχει τα τελευταία 24ωρα σε σχέση με την αναζήτηση αμνοεριφίων προδίδει ότι ακόμη και οι κρεοπώλες μάλλον βρέθηκαν εκτός κλίματος. Περίμεναν μικρότερη κατανάλωση και τώρα η ζήτηση δείχνει να είναι μεγάλη.

Η επιστροφή

Άρχισαν να γεμίζουν και πάλι τα ξεχασμένα χωριά της Δυτικής Φθιώτιδας, της Ευρυτανίας, της Φωκίδας και γενικά της Ρούμελης από τους παραδοσιακούς πασχαλινούς επισκέπτες τους. Τα χρόνια της πανδημίας τούς κράτησαν μακριά από τους χώρους που βρίσκονταν σχεδόν κάθε Πάσχα.

Φέτος, αρχίζουν και νιώθουν ελεύθεροι και παρά την ακρίβεια, το σύνολο της Ρούμελης δεν θυσιάζει με τίποτα τον πασχαλινό οβελία και τα χωριά ζωντανεύουν εκ νέου.

Ήδη, τις τελευταίες μέρες, κυρίως από επισκέπτες αναζητούνται αμνοερίφια και την ίδια στιγμή τα κρεοπωλεία τρέχουν για να εξασφαλίσουν τη ζήτηση. Το ψήσιμο του αρνιού, η διάχυτη «τσίκνα», το τελετουργικό για την προετοιμασία είναι κάτι ξεχωριστό για τη Ρούμελη. Απ’ όποιο ρουμελιώτικο σοκάκι και να περάσεις τις μέρες του Πάσχα θα υπάρχει μια παρέα να σε περιμένει.

Πυρετός από ετοιμασίες

Στη Ρούμελη ακόμα και τα χωριά με τους λιγοστούς κατοίκους την Πασχαλιά αποκτούν ζωή. Ξεχασμένες γωνιές χτυπημένες από την παλιά ή την πιο πρόσφατη μετανάστευση ανασαίνουν και πάλι.

Οι παραδόσεις ζωντανεύουν. Δεν σταματούν ούτε στο άναμμα της φωτιάς και στο σούβλισμα του αρνιού, ούτε ακόμα ακόμα στο λάκκο. Αντίθετα ζωντανεύουν συνεχώς όλο και περισσότερα πασχαλινά δρώμενα προβάλλοντας την ξεχωριστή ταυτότητα κάθε περιοχής.

Στη Ρούμελη, η Πρώτη Ανάσταση γιορτάζεται το πρωί. Οι περισσότεροι συνεχίζουν τη νηστεία μέχρι τα μεσάνυχτα, όταν ανάβουν τις λαμπάδες τους με το Άγιο Φως για να το μεταφέρουν στο σπίτι μιας και πιστεύουν βαθιά πως «φέρνει τύχη».

Η έλλειψη σε ιερείς σε αρκετές ορεινές κοινότητες αναγκάζει όσους απομένουν να κάνουν Ανάσταση σε δύο ή και τρία χωριά. «Κανείς πάντως δεν πρόκειται να μείνει χωρίς Άγιο Φως και Αναστάσιμο μήνυμα…» διαβεβαιώνουν οι μητροπόλεις.

Μετά την Ανάσταση, στη Ρούμελη οι οικογένειες ετοιμάζουν το κοκορέτσι και τη σούβλα με το αρνί ή το κατσίκι που θα ψήσουν την επομένη το πρωί, τρώνε την πατροπαράδοτη μαγειρίτσα και τσουγκρίζουν τα κόκκινα αυγά που έχουν βάψει από τη Μεγάλη Πέμπτη.

Η μαγειρίτσα είναι παραδοσιακή σούπα και αποτελεί το πρώτο πιάτο μετά τη νηστεία της Σαρακοστής. Μαγειρεύεται με λαχανικά, άνηθο, τα εντόσθια του αρνιού και ρύζι. Φτιαγμένη κυρίως με χορταρικά, η μαγειρίτσα είναι ό,τι πρέπει για το στομάχι που απείχε τόσες μέρες από το κρέας. Πολλοί μάλιστα, ψήνουν στον φούρνο και γαρδούμπες ή κατσικάκι με πατάτες για μεγαλύτερη ποικιλία γεύσεων.

Πασχαλινό προορισμός

Η Ρούμελη με το Πάσχα και τα έθιμα που το συνοδεύουν είναι ένας προορισμός με ιδιαίτερα έντονο ελληνικό χρώμα, βαθιές ρίζες μέσα στο χρόνο και με άρωμα παράδοσης.

Οι μεγάλες παρέες, το αρνί στη σούβλα και η διασκέδαση είναι στοιχεία που θα βρει ο κάθε επισκέπτης σε κάθε χωριό της Ρούμελης και μαζί και την ρουμελιώτικη φιλοξενία. Τα πασχαλινά έθιμα στη Ρούμελη όχι μόνο δεν ξεθωριάζουν με το πέρασμα του χρόνου, αλλά ζωντανεύουν όλο και περισσότερο, καθώς οι νεότερες γενιές συμμετέχουν με ιδιαίτερο μεράκι και κέφι, τόσο στην προετοιμασία του «λάκκου», της φωτιάς και στο σούβλισμα, όσο και στο πασχαλινό γλέντι που ακολουθεί.

Συνάντηση επιταφίων

Το Μεγαλοβδόμαδο στην Λαμία και ειδικά την Μεγάλη Παρασκευή ξεχωρίζει η περιφορά και κυρίως η συνάντηση των Επιταφίων στην πλατεία Πάρκου της πόλης με τη συμμετοχή της φιλαρμονικής και χιλιάδων κατοίκων και επισκεπτών ενώ μετά το τέλος της περιφοράς των επιταφίων, επικρατεί το αδιαχώρητο στα μεζεδοπωλεία με τα σαρακοστιανά μέσα και έξω από την πόλη της Λαμίας.

Λιβαδειά: Αυθεντικό ρουμελιώτικο Πάσχα

Σαν το «στοίχημα της εξωστρέφειας» χαρακτηρίζει το Πάσχα στις Πηγές της Κρύας ο δήμαρχος Λιβαδειάς Δημήτρης Καραμάνης

Την Κυριακή του Πάσχα, η Λιβαδειά είναι σκεπασμένη από ένα σύννεφο καπνού και η «τσίκνα» απλώνεται και πέρα από την πόλη, καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας.

Οι κάτοικοι της πόλης μένουν σχεδόν άγρυπνοι για να φτιάξουν τον «λάκκο» και πριν ακόμη ξημερώσει έχουν ετοιμάσει το σημείο και τον σωρό με τα κλαδιά. Ο μεγαλύτερος της οικογένειας ή της παρέας κάνει τον σταυρό του και ανάβει τη φωτιά με τη λαμπάδα της Αναστάσεως.

Με αρκετή υπομονή, ραντίσματα νερού και χτυπήματα στα φλεγόμενα κλαδιά, η θράκα ετοιμάζεται και μπαίνουν επάνω τα αρνιά. Το ψήσιμο και το γλέντι κρατούν μέχρι αργά το απόγευμα, συνοδεία τοπικής μουσικής και φυσικά άφθονου κρασιού. Στον δημοτικό «λάκκο», που στήνεται στην περιοχή της Κρύας, στις 10 το πρωί προγραμματίζουν το παραδοσιακό σούβλισμα αρνιού, με κέρασμα για όλους τους επισκέπτες ενώ στις 12μ. ξεκινά ένα αυθεντικό ρουμελιώτικο γλέντι με παραδοσιακή μουσική και τραγούδι ενώ προσφέρονται δωρεάν στους επισκέπτες και στους παραβρισκόμενους σουβλιστό αρνί, μεζέδες και κρασί.

Αράχοβα: Τυλιγμένη στους καπνούς

Στη «Μύκονο του χειμώνα» οι γιορτές του Πάσχα κρύβουν εκπλήξεις. Τη Μ. Παρασκευή από τις 4 το πρωί, τα κορίτσια της Αράχωβας θα τρέξουν στις δυο ενορίες της Αράχωβας, να στολίσουν τον Επιτάφιο, ενώ η λιτανεία θα περάσει το βράδυ στα στενά δρομάκια της πόλης. Η περιφορά των Επιταφίων, μέσα στα στενά της Αράχωβας κάτω από το δροσερό αέρα του Παρνασσού, θα σας προσδώσει μοναδική μυσταγωγία και γαλήνη με τα Υπερκόσμια.

Ξημερώνοντας η Λαμπρή, οι γεροντότεροι θα σημάνουν προσκλητήριο στους «λάκκους» της γειτονιάς. Ο καθένας, θα πάρει ξύλα και κλήματα και θα βγει στο δρόμο της γειτονιάς του όπου ανά γειτονιά, θα ψηθούν ακόμη και 15 αρνιά. Το πρόσταγμα το έχουν αυτοί που ξέρουν καλά την τέχνη της φωτιάς. Νωρίς το πρωί, η Αράχωβα είναι τυλιγμένη στους καπνούς την ώρα που ανάβουν οι λάκκοι για το ψήσιμο των αρνιών. Στο λάκκο κάθονται όταν η φωτιά ετοιμαστεί και λίγο αργότερα μπαίνουν τα αρνιά με προσοχή… Φαγοπότι, χορός, τραγούδι συνεχίζονται, κατά τη διάρκεια του ψησίματος των αρνιών που κρατά πάνω από τέσσερις ώρες, ενώ οι νοικοκυρές με τις τηγανητές συκωταριές, το μπρούσκο κρασί και τα κόκκινα αβγά που φέρνουν δίνουν το σύνθημα για το φαγοπότι. Κανείς δε φεύγει από το «λάκκο», αν προηγουμένως δεν δώσουν υπόσχεση όλοι μαζί ότι θα ανταμώσουν και του χρόνου.

Το «πανηγυράκι» του Αγ. Γεωργίου

Το γεγονός ότι το Πάσχα συμπίπτει – με διαφορά λίγων ημερών – με τη γιορτή του Αγίου Γεωργίου σημαίνει διπλή γιορτή για τους ντόπιους. Ανήμερα του Πάσχα ξεκινάει η περιφορά της εικόνας του Αγίου Γεωργίου με τη συνοδεία 500 ατόμων, ντυμένων με παραδοσιακές αραχωβίτικες ενδυμασίες. Από την Κυριακή επίσης, αρχίζει το «Πανηγυράκι» του Αγίου Γεωργίου που διαρκεί μέχρι την Τετάρτη και περιλαμβάνει χορούς, τραγούδια και αγωνίσματα, όπως η σφαιροβολία, η πάλη και το σήκωμα της πέτρας ή αλλιώς «κλέφτικα».

Την επόμενη μέρα ακολουθεί ο αγώνας των γερόντων, το πιο ιδιαίτερο ίσως έθιμο της Αράχωβας, κατά το οποίο άντρες μεγάλης ηλικίας ξεκινούν έναν αγώνα σε ανηφορικό δρόμο από την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου μέχρι τον λόφο, συνοδευόμενοι από χορευτικά συγκροτήματα.

Η Αράχωβα και τα γύρω από τον Παρνασσό χωριά, όπως ο Επτάλοφος (Αγόριαννη), το Πολύδροσο (Σουβάλα) αποτελούν την ιδανική λύση για όσους θέλουν να συνδυάσουν μικρή απόσταση, κοσμοπολίτικα στέκια και παράδοση.

Αμφίκλεια: Κάθε σταυροδρόμι και λάκκο

Αν περάσει ένας διαβάτης από την Αμφίκλεια της Φθιώτιδας το πρωί του Πάσχα θα ειδοποιήσει την πυροσβεστική θεωρώντας ότι καίγεται το χωριό… Δεν πρόκειται για πυρκαγιά, αλλά για το μοναδικό θέαμα που μπορεί να αντικρίσει κανείς την ώρα που ανάβουν οι φωτιές σε όλους τους λάκκους για το ψήσιμο του οβελία.

Δεν ψήνει ο καθένας μόνος το αρνί του, αλλά όλη η γειτονιά μαζί. Έτσι συντηρούν μια παράδοση ετών αλλά και γενεών. Στις γειτονιές και τα σταυροδρόμια της Αμφίκλειας βλέπεις να ψήνονται 10-15 ίσως και περισσότερα αρνιά στη σειρά.

Είναι ένα έθιμο που έρχεται από πολλές δεκαετίες πίσω και σημαίνει το δέσιμο των ανθρώπων, των γειτόνων, φίλων, συγγενών, επισκεπτών, που μαζί ψήνουν το αρνί τους, μαζί διασκεδάζουν, μαζί τρώνε ό,τι κουβαλούν οι νοικοκυρές, ενώ πολλές φορές φροντίζουν να εξασφαλίσουν ρεφενέ ένα μικρό αρνί για να βγει από την φωτιά πρώτο να το «θυσιάσουν» στο γλέντι της παρέας.

Δυτική Φθιώτιδα

Στα χωριά της Δυτικής Φθιώτιδας τη νύχτα που γίνεται η Ανάσταση, ένας επίτροπος της Εκκλησίας παίρνει μια σκλίδα (καλάμι από βρίζα) αγιασμένη από τον αγιασμό των Φώτων, ανεβαίνει στο καμπαναριό ψηλά και την ανάβει για να προφυλάξουν ολόκληρη την περιοχή από το χαλάζι. Ο τόπος που θα δει το φως αυτής της σκλίδας δεν κινδυνεύει από χαλάζι. Το Άγιο Φως της Ανάστασης, που θα φωτίσει το αγιασμένο από τα Φώτα καλάμι, έχει τη δύναμη να προστατεύσει ολόκληρη την περιοχή που θα φωτίσει από το φως της Ανάστασης.

Καρπενήσι

Το Μεγάλο Σάββατο η Ανάσταση του Θεανθρώπου γιορτάζεται με τη ρίψη βεγγαλικών και το μοίρασμα κόκκινων αυγών από τον δήμο σε κατοίκους και επισκέπτες.

Ξημερώνοντας η Κυριακή του Πάσχα, το Καρπενήσι κυριολεκτικά καλύπτεται από τον καπνό εκατοντάδων λάκκων στις γειτονιές της πόλης, στους οποίους οι κάτοικοι καίνε κληματαριές. Δίπλα στους λάκκους στήνονται οι σούβλες για το ψήσιμο του οβελία και το γλέντι με άφθονο φαγητό, ποτό, χορούς και τραγούδια διαρκεί μέχρι αργά το βράδυ.

Άμφισσα

Στην Άμφισσα, πάλι έχουν τα «Δάκρυα της Παναγιάς». Το μεσημέρι της Μεγάλης Παρασκευής όλη η Άμφισσα συναντιέται σε καφενεία, μεζεδοπωλεία και εστιατόρια για να καταναλώσει σαρακοστιανά χωρίς λάδι και μεγάλες ποσότητες τσίπουρου και ούζου, που είναι τα εν λόγω δάκρυα!

Αρκίτσα: Η Ρωμάνα

Τη Δευτέρα του Πάσχα πραγματοποιείται το έθιμο της Ρωμάνας, όπου αναβιώνει ο πολιτιστικός σύλλογος. Γυναίκες, με τοπικές ενδυμασίες τραγουδώντας το τραγούδι της Ρωμάνας συγκεντρώνουν χρήματα και υλικά για να φτιάξουν παραδοσιακές πίτες. Το ίδιο απόγευμα στην εκκλησία του Αγίου Γεωργίου υπό τους ήχους παραδοσιακής μουσικής, προσφέρουν τις πίτες που ετοίμασαν και γίνεται ένα κλασικό γλέντι με χορό και κρασί.

Υπάτη: Τα Πασχαλόγιορτα

Οι εκδηλώσεις το Πάσχα έχουν ως επίκεντρο το προαύλιο του ναού του Αγίου Νικολάου, όπου κάθε χρόνο συγκεντρώνονται ντόπιοι και ξένοι για να χορέψουν στους ρυθμούς της ελληνικής δημοτικής παράδοσης.

Στην Υπάτη, το απόγευμα της Κυριακής του Πάσχα μετά την Αγάπη ξεκινούν οι εκδηλώσεις ενώ στο προαύλιο της εκκλησίας του Αγ. Νικολάου, ο παπάς σέρνει τον αναστάσιμο χορό, ψάλλοντας το «Χριστός Ανέστη». Κάθε χρόνο αυτή την ημέρα, σύσσωμος ο λαός της Υπάτης, αλλά και της ευρύτερης περιοχής αναβιώνει και κρατάει ζωντανό το πανάρχαιο αυτό έθιμο. Ακολουθεί λαϊκό πανηγύρι στην πλατεία με άφθονο κρασί και ντόπια ψητά.

Την δεύτερη ημέρα του Πάσχα, στα Λουτρά Υπάτης, χορεύεται ένας ιδιαίτερος χορός που έρχεται κατευθείαν από την τοπική παράδοση: ο «κλειστός» χορός έχει τις ρίζες του στο Νεοχώρι Υπάτης.

Οι εορταστικές εκδηλώσεις συνεχίζονται για δύο ακόμη ημέρες, την Τρίτη του Πάσχα στην Αγία Παρασκευή του χωριού Μεξιάτες όπου στήνεται διπλός γυριστός χορός που έχει παράδοση από την Τουρκοκρατία.

Την Τετάρτη μετά το Πάσχα, έχουμε την μεγάλη πορεία των ανδρών του χωριού της Υπάτης μέχρι την Παναγία Αρσάλη. Το απόγευμα, μόνο οι άντρες, ανεβαίνουν στην Παναγία Αρσαλή (Αγία Ιερουσαλήμ), διανύοντας με τα πόδια μια απόσταση περίπου δύο ωρών, για να φτάσουν στην σπηλαιοεκκλησιά. Η Αγία Ιερουσαλήμ είναι η Αγία των σπηλαίων και των βράχων. Το 1821 η Αγία Ιερουσαλήμ υπήρξε ορμητήριο και σημείο συνάντησης των οπλαρχηγών της περιοχής.

Την Πέμπτη το πρωί οι «Αρσαλιώτες»-όπως τους λένε- τελούν θεία λειτουργία και στη συνέχεια κατεβαίνουν στο χωριό, όπου τους υποδέχονται στη θέση «Περιβόλια» για να συνεχίζουν όλοι μαζί μέχρι την πλατεία της Υπάτης που στήνεται χορός και λαϊκό πανηγύρι.