Πώς να βοηθήσεις τον σύντροφό σου αν έχει άγχος λόγω κορονοϊού

Μπορεί να μην είναι ο σύντροφός σου αλλά και κάποιος φίλος σου ο οποίος τον τελευταίο καιρό έχει εκδηλώσει μερικά σημάδια άγχους και στρες λόγω κορονοιού. Ρωτήσαμε, λοιπόν, την Ιωάννα Θεοδωρακοπούλου Ψυχολόγο και Ψυχοθεραπεύτρια για το τι μπορούμε να κάνουμε και πώς να βοηθήσουμε κάποιον δικό μας άνθρωπο που αντιμετωπίζει αυτό το πρόβλημα.

Η ειδικός απαντά:

Στις σχέσεις, είναι σχεδόν αναπόφευκτο ότι ο ένας θα ανησυχεί περισσότερο από τον άλλον. Πόσο μάλλον για θέματα της τάξεως της πανδημίας. Όταν όμως η συμπεριφορά του ενός αρχίζει να ανησυχεί αλλά και να επηρεάζει τον άλλον, αυτό είναι κάτι που πρέπει να αντιμετωπιστεί κατάματα.

Τα συνήθη σχόλια που ακούω είναι «ο σύντροφος μου ανησυχεί πολύ περισσότερο από μένα», «παρατηρώ ότι αγχώνεται και υπερβολικά μάλιστα με τα πάντα που έχουν σχέση με την υγεία και συγκεκριμένα ο κορoνοϊός τον έχει επηρεάσει πολύ αρνητικά», «είναι μονίμως ανήσυχος, καλωδιωμένος με τις ειδήσεις και την ενημέρωση, όλες οι συζητήσεις γύρω από τα της υγιεινής ζωής, μας έχει τρελάνει όλους»

Σε αυτό το σημείο θα ήθελα να κάνω έναν διαχωρισμό στα δύο είδη άγχους. Το περιστασιακό που αφορά τις συνθήκες όπως ας πούμε την πανδημία, και το άγχος προδιάθεσης που αφορά στα χαρακτηριστικά και τις εμπειρίες του ανθρώπου. Οι άνθρωποι με υψηλότερα επίπεδα άγχους προδιάθεσης συχνά αποκαλούν τον εαυτό τους «αγχώδη» και έχουν μεγάλη δυσκολία με την αβεβαιότητα και την απουσία ελέγχου. Κάτι που έχει φέρει σε μεγάλο βαθμό η πανδημία. Πρόσθετα στην απειλή του ιού, υπάρχουν τόσες πολλές δευτερογενείς πηγές άγχους. «Θα είμαστε ασφαλείς στις διακοπές μας ; Θα μας κρατήσουν στη δουλειά ; Θα τα καταφέρουμε οικονομικά ;»

Ο φόβος λοιπόν για τον ιό μπορεί να εμφανιστεί με τα κλασσικά συμπτώματα άγχους όπως νευρικότητα, ευερεθιστότητα, ευσυγκινησία, ταχυκαρδίες, δυσκολίες στον ύπνο, πολλαπλές σκέψεις, πονοκεφάλους, προβλήματα στομάχου και γαστρεντερικά, και φυσικά συναισθήματα φόβου. Επίσης μπορεί να ξυπνήσει μη-βοηθητικές συμπεριφοριστικές αλλαγές. Για παράδειγμα, οι άνθρωποι βομβαρδίζουν τις γραμμές ενημέρωσης υγείας ενώ δεν είναι ασθενείς, μεγάλη σπατάλη σε προϊόντα τα οποία δεν χωρούν στο σπίτι τους ή κρατούν τα παιδιά εκτός σχολείου και δραστηριοτήτων χωρίς λόγο ή οδηγία για κάτι τέτοιο.

Αυτό όμως που πρέπει να ελεγχθεί είναι αν το άγχος ή η ανησυχία έχει φθάσει σε σημεία να επιβαρύνει την φυσιολογική λειτουργικότητά του συντρόφου σας. Αν για παράδειγμα έχει πάψει να κάνει πράγματα που συνήθιζε να απολαμβάνει (ενώ έχει τη δυνατότητα και την ικανότητα να τα κάνει), αν έχει ακραίες συμπεριφορές ή σε πολλά θέματα κρατάει παράλογη στάση. Είναι ενδείξεις ότι ο άνθρωπός σας περνάει πραγματικά δύσκολα και θα χρειαστεί να αναλάβετε δράση.

Να θυμάστε ότι γενικότερα δεν μας αρέσει να αισθανόμαστε άγχος και ανησυχία οπότε σίγουρα δεν το κάνει σκοπίμως. Δείξτε κατανόηση και προσπαθήστε να δείτε την κατάσταση από μια άλλη οπτική γωνία, αντί να του πείτε απλά ξεπέρασέ το και μην ασχολείσαι. Αυτά σίγουρα δεν είναι ούτε απαντήσεις αλλά ούτε και λύσεις. Όλοι είμαστε διαφορετικοί και ακόμα και μέσα στο ίδιο σπιτικό, συναντάμε διαφορετικές συναισθηματικές αντιδράσεις. Οπότε θα βοηθήσει να δείξτε ενσυναίσθηση τόσο στον άνθρωπό σας όσο και στους συνανθρώπους σας γενικότερα.

Είναι γεγονός ότι το άγχος μπορεί να μας κάνει να χαθούμε κυριολεκτικά στις σκέψεις μας και τότε χάνουμε επαφή με αυτό που πραγματικά μας ανησυχεί πολύ. Όταν ο άνθρωπός σας λοιπόν είναι πολύ αγχωμένος, το πιο πιθανό είναι να καταστροφολογεί και κάθε φορά να φθάνει την σκέψη του στην χείριστη εκδοχή μιας κατάστασης. Όπως ότι θα πεθάνουμε όλοι από τον ιό. Θα βοηθήσει να του επισημάνετε την αρνητικότητα αυτή που τον έχει καταβάλλει σε ένα υποστηρικτικό κλίμα προκειμένου να τον βοηθήσετε να συνειδητοποιήσει ότι η αντίδρασή του είναι συναισθηματική και δεν έχει καμία βάση σε γεγονότα. Ρωτήστε τον ποιος είναι ο μεγαλύτερος φόβος του για να μπορέσει να μιλήσει για τις πραγματικές ανησυχίες του. Κι αυτή θα είναι μια καλή ευκαιρία για να τον καθησυχάσετε με γεγονότα, ωθώντας τον σε έναν πιο λογικό τρόπο σκέψης.

Δεν είναι κακό να μιλάει για τον ιό, για τις σκέψεις που κάνει και τα συναισθήματα που βιώνει. Όμως πρέπει να υπάρχουν όρια κυρίως χρονικά. Μία ή δύο φορές την ημέρα μια 20λεπτη ας πούμε αναφορά στο θέμα της πανδημίας είναι αρκετό. Και με την λήξη του, αμέσως ανοίξτε άλλο θέμα συζήτησης. Δεν ωφελεί να αφήνουμε τις συζητήσεις περί πανδημίας να γεμίζουν τις ημέρες και τις νύχτες μας διότι αυτό θα συντηρήσει το φόβο σε υψηλά επίπεδα. Να θυμάστε ότι τα όρια δεν σας κάνουν σκληρό άνθρωπο αλλά αντιθέτως σας βοηθούν να μάθετε στον άνθρωπό σας τρόπους διαχείρισης της δυσφορίας που αισθάνεται. Και φυσικά να συνειδητοποιήσει ότι μπορεί να έχει τον έλεγχο και σε αυτό το θέμα.

Θέλω να τονίσω ότι το άγχος για τον νέο κορoνοϊό είναι μεταδοτικό. Δεν είναι κακό να του πείτε ότι το δικό του άγχος είναι πολύ εύκολο να το μεταδώσει σε άλλους, πόσο μάλλον σε παιδιά αν υπάρχουν στο σπίτι. Τα παιδιά αντιλαμβάνονται αμέσως το φόβο μέσω της γλώσσας του σώματος, των συμπεριφορών, αλλά και όσων λέμε και είναι απαραίτητο να παραδειγματίσετε το κλίμα που θέλετε να κυριαρχεί στο σπίτι σας. Κλείστε την τηλεόραση, βάλτε μουσική, ρίξτε τους ρυθμούς σας, και με ηρεμία και στιγμές χαλάρωσης προκαλέστε ακόμα και το γέλιο στον άνθρωπό σας. Ξέρετε, επιτρέπετε το γέλιο εν μέσω πανδημίας !

Εξαιρετικά σημαντικό να αναφέρω την σημασία των ρουτινών μας. Κρατήστε τις στη θέση τους. Συνεχίστε να κάνετε οτιδήποτε κάνατε και προ των συνθηκών που ζούμε. Ενώ ο ιός μπορεί να έχει επηρεάσει μέρος – αν όχι όλες – των συνήθων κοινωνικών και άλλων δραστηριοτήτων, μπορούμε να διατηρήσουμε σταθερές ρουτίνες στο σπίτι. Οι ρουτίνες μας αποτελούν στήριγμα και μας βοηθούν να νοιώθουμε ασφαλείς – άρα είναι ακόμα πιο σημαντικές στις περιόδους αβεβαιότητας. Αν δουλεύετε και οι δύο από το σπίτι, βεβαιωθείτε ότι έχετε ξεχωριστά σημεία εργασίας στο σπίτι – καθώς οι εργασιακές συνήθειες μπορεί να είναι πολύ διαφορετικές και ενοχλητικές την ίδια στιγμή – ακόμα και για αυτόν που σας αγαπάει. Συμφωνήστε το χρόνο που ενώ εργάζεστε θα μπορείτε να κάνετε διάλειμμα για φαγητό ή για κουβεντούλα.

Θα το έχετε ακούσει πολλές φορές αλλά θα το πω άλλη μία. Βγείτε για περπάτημα μαζί. Οξυγόνο επιτρέπετε να αναπνεύσετε και επιλογές πάντα υπάρχουν. Οι έρευνες λένε ότι ένας περίπατος στην ύπαιθρο, ακόμα και στο πάρκο, ενισχύει την ψυχική υγεία, διότι βοηθάει την ζωή μας να τρέχει σε κανονικούς ρυθμούς και συνδεόμαστε με τον κόσμο που μας περιβάλλει.

Με ιό ή χωρίς, η ζωή θα συνεχίσει. Θα συνεχίσουν να συμβαίνουν διάφορα πράγματα (μέρος αυτών θα είναι και τα δύσκολα) ακόμα κι ενώ διανύουμε την πανδημία. Άρα ο στόχος μας δεν είναι να περιμένουμε με εμμονή να τελειώσει ο ιός, παρ` όλο που αυτό θέλουμε. Αλλά να μάθουμε να ζούμε μαζί με αυτό, για όσο καιρό χρειαστεί.

Ιωάννα Π. Θεοδωρακοπούλου, PsyD, MSc, (i.theodorakopoulos@ymail.com)