Πώς η Βρετανία κατάφερε να καταγράψει σε λίγα χρόνια σημαντική μείωση των καπνιστών

Ωστόσο, αυτό που πολλοί δεν γνωρίζουν είναι ότι μία ημέρα νωρίτερα γιορτάζεται ένα ακόμη σημαντικό ορόσημο για την πολιτική μείωσης της βλάβης από το κάπνισμα και τη μείωση του καπνίσματος: Ο λόγος για την Παγκόσμια Ημέρα Ατμίσματος.

Ποια είναι η σημασία της Παγκόσμιας Ημέρας Ατμίσματος (World Vaping Day) και για ποιον λόγο δημιουργήθηκε; Ουσιαστικά, έρχεται να μας υπενθυμίσει τις ανισότητες που υπάρχουν σε παγκόσμιο επίπεδο σχετικά με την πρόσβαση των ανθρώπων σε ασφαλέστερα προϊόντα νικοτίνης -που έρχονται με τη βοήθεια της τεχνολογίας και της επιστήμης- και την ανάγκη να μπορεί όποιος καπνιστής θέλει να απαλλαγεί από το τσιγάρο, επιλέγοντας να στραφεί σε καλύτερες εναλλακτικές λύσεις, όπως για παράδειγμα τα ηλεκτρονικά τσιγάρα, που ενθαρρύνουν ή βοηθούν συχνά τους καπνιστές να πουν «αντίο» σε αυτήν τη συνήθεια.

Τι γνωρίζουμε όμως για τη μείωση της βλάβης από το κάπνισμα με τη χρήση εναλλακτικών προϊόντων καπνού; Η απάντηση μας έρχεται από χώρες όπως η Βρετανία και η Νέα Ζηλανδία.

Τα εναλλακτικά προϊόντα νικοτίνης και καπνού και τα στοιχεία που κάνουν τη διαφορά

Τα στοιχεία που αφορούν στη μείωση της βλάβης από το κάπνισμα με τη χρήση εναλλακτικών προϊόντων νικοτίνης και καπνού και τα οποία μας έρχονται από τη Μεγάλη Βρετανία και τη Νέα Ζηλανδία είναι ενθαρρυντικά και δείχνουν πως υπάρχει όφελος για τη δημόσια υγεία. Διότι και οι δύο αυτές χώρες, που εφαρμόζουν πολιτικές κατά του καπνίσματος, έχουν δει ήδη σημαντικά αποτελέσματα, όπως είναι η μείωση των καπνιστών, χωρίς την παράλληλη αύξηση του αριθμού των νέων καπνιστών. Η περίπτωση της Μεγάλης Βρετανίας, βέβαια, έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Η χώρα θεωρείται παγκόσμιος ηγέτης στη μείωση της βλάβης από το κάπνισμα και μπορεί να υπερηφανεύεται για το δεύτερο χαμηλότερο ποσοστό επικράτησης του καπνίσματος στην Ευρώπη, μετά τη Σουηδία. Αρκεί να αναφέρουμε ότι οι ατμιστές στη χώρα έφταναν τα 3,6 εκατομμύρια το 2021 (τα δύο τρίτα των οποίων ήταν πρώην καπνιστές), ενώ το κάπνισμα έχει μειωθεί δραστικά τα τελευταία χρόνια λόγω της μετάβασης των καπνιστών σε εναλλακτικά προϊόντα καπνίσματος.

Τα πράγματα όμως δεν ήταν πάντα έτσι. Το 2007, η βρετανική κυβέρνηση εφάρμοσε για πρώτη φορά την απαγόρευση του καπνίσματος σε εσωτερικούς δημόσιους χώρους, χωρίς όμως τα αναμενόμενα αποτελέσματα, με το 21% του πληθυσμού να συνεχίζει πεισματικά να καπνίζει.

Όταν πρωτοεμφανίστηκαν τα ηλεκτρονικά τσιγάρα το 2010 και καθώς η δημοτικότητά τους μεγάλωνε, το υπουργείο Υγείας της Μ. Βρετανίας πραγματοποίησε διαβούλευση σχετικά με τον τρόπο ρύθμισης αυτών των νέων εναλλακτικών προϊόντων πρόσληψης νικοτίνης. Αντί να απαγορευτούν και με βάση την ευκαιρία που διαφαινόταν για τη δημόσια υγεία, η Μ. Βρετανία επέλεξε να χρησιμοποιήσει τους κανονισμούς για να βελτιώσει την ποιότητα και την αξιοπιστία τους.

Η έκθεση του Οργανισμού Δημόσιας Υγείας της Αγγλίας το 2015 άλλαξε τα πράγματα δραματικά. Το περίφημο συμπέρασμα ήταν ότι το άτμισμα είναι τουλάχιστον 95% λιγότερο επιβλαβές από το κάπνισμα. Η έκθεση επικυρώθηκε από ομάδες συμπεριλαμβανομένων της Δράσης για το Κάπνισμα και την Υγεία (Action on Smoking and Health-ASH), της Ένωσης Διευθύνσεων Δημόσιας Υγείας (Association od Director of Public Health), του Βρετανικού Πνευμονολογικού Ιδρύματος (British Lung Foundation), του Οργανισμού για την Έρευνα για τον Καρκίνο (Cancer Research UK), της Σχολής Δημόσιας Υγείας (Faculty of Public Health), του Βασιλικού Κολλεγίου Ιατρών (Royal College of Physicians), της Βασιλικής Εταιρείας για τη Δημόσια Υγεία (Royal Society of Public Health), του Κέντρο Μελετών Καπνού και Αλκοόλ του Ηνωμένου Βασιλείου (UK Centre for Tobacco and Alcohol Studies) και του Φόρουμ Υγείας του Ηνωμένου Βασιλείου (UK Health Forum).

Σήμερα, λοιπόν, σχεδόν το σύνολο των κυβερνητικών αλλά και των οργανισμών Υγείας στη Μεγάλη Βρετανία στηρίζουν τα εναλλακτικά προϊόντα καπνίσματος, ενώ μάλιστα αναμένεται ότι θα συνταγογραφούνται σύντομα από το Εθνικό Σύστημα Υγείας της Βρετανίας (NHS), κάτι που θα αναδείξει περαιτέρω τη χρήση τους ως μία εγκεκριμένη μέθοδο μείωσης του καπνίσματος και θα αποτελέσει παγκόσμια πρωτιά για τη χώρα.

Η κίνηση αυτή, υπέρ της οποίας τάσσονται και αρκετοί ειδικοί τα τελευταία χρόνια μέσω ερευνών που δημοσιεύουν, αναμένεται να αποτελέσει μέρος της γενικότερης στρατηγικής της βρετανικής κυβέρνησης, στο πλαίσιο της υιοθέτησης πολίτικών μείωσης της βλάβης από τον καπνό.

Σύμφωνα με τα στοιχεία του Πανεπιστημιακού Κολεγίου του Λονδίνου (University College London), προβλέπεται ότι κάθε χρόνο 50.000 με 70.000 άνθρωποι «κόβουν» το κάπνισμα στη χώρα, κάτι που ενδεχομένως δεν θα έκαναν αν δεν υπήρχαν τα εναλλακτικά προϊόντα καπνίσματος, όπως το ηλεκτρονικό τσιγάρο και τα προϊόντα θέρμανσης καπνού. Μάλιστα, έρευνα που πραγματοποιήθηκε το 2020 από Βρετανούς και Αμερικανούς ειδικούς, συμπεραίνει πως η στροφή σε εναλλακτικά προϊόντα καπνού θα αποτρέψει 200.000 θανάτους στη Βρετανία, μόνο μέχρι το 2052.

Εκτός από τη Μεγάλη Βρετανία, βέβαια, υπάρχει μία ακόμη χώρα στον κόσμο που επενδύει σημαντικά στη μείωση της βλάβης από τον καπνό. Ο λόγος για τη Νέα Ζηλανδία, η κυβέρνηση της οποίας ξεκίνησε το 2011 ένα στρατηγικό σχέδιο για τη μείωση του καπνίσματος μέχρι το 2025. Και σύμφωνα με το ίδιο το υπουργείο Υγείας της χώρας, το άτμισμα και τα εναλλακτικά προϊόντα καπνίσματος εν γένει μπορούν να διαδραματίσουν έναν σημαντικό ρόλο προς αυτήν την κατεύθυνση.

Πάντως, οι αριθμοί «μιλούν» από μόνοι τους όσον αφορά στη μείωση του αριθμού των καπνιστών παγκοσμίως και τη μείωση της βλάβης από αυτό, ειδικότερα και με τη χρήση εναλλακτικών λύσεων. Να σημειώσουμε πως το 2021 υπήρχαν 82 εκατομμύρια ατμιστές παγκοσμίως σύμφωνα με έρευνα του Global State of Tobacco Harm Reduction, ενώ με βάση τα στοιχεία μελέτης της IEVA (Ανεξάρτητη Ευρωπαϊκή Ατμιστική Συμμαχία), το 80% των καπνιστών στην Ευρώπη που στράφηκε στο άτμισμα σταμάτησε τη χρήση προϊόντων νικοτίνης τελείως έπειτα από ένα χρονικό διάστημα, ενώ το 12% των καπνιστών περιόρισε το κάπνισμα με τη βοήθεια ασφαλέστερων προϊόντων νικοτίνης.