Το ραντεβού για την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας και το «σχέδιο Μάρσαλ»

Εθνικοί ηγέτες, εμπειρογνώμονες ανάπτυξης και διευθύνοντες σύμβουλοι συγκεντρώνονται στο Βερολίνο σήμερα Τρίτη (25/10) για ένα συνέδριο για το λεγόμενο «Σχέδιο Μάρσαλ» με στόχο την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας μετά τη ρωσική εισβολή, που τώρα μπαίνει στον ένατο μήνα.

Το συνέδριο, που φιλοξενείται από τον Γερμανό Καγκελάριο Όλαφ Σολτς και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, δεν θα περιλαμβάνει συγκεκριμένες υποσχέσεις μετρητών για το εκτιμώμενο κόστος ανοικοδόμησης 750 δισεκατομμυρίων δολαρίων, έργο που οι οικοδεσπότες συγκρίνουν σε κλίμακα με το πρόγραμμα Marshall Aid των Ηνωμένων Πολιτειών για την ανοικοδόμηση της Ευρώπης μετά τον Παγκόσμιο Πόλεμο.

Χιλιάδες άνθρωποι σκοτώθηκαν και σπίτια και εργοστάσια καταστράφηκαν, από τότε που ο Ρώσος Πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν διέταξε την εισβολή στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο, μια πράξη που οι δυτικές χώρες καταδίκασαν ως ιμπεριαλιστική αρπαγή γης, αλλά την οποία η Μόσχα χαρακτηρίζει ως «ειδική στρατιωτική επιχείρηση» για να απαλλάξει τον γείτονά της από εξτρεμιστές.

«Η μορφή της ανοικοδόμησης θα διαμορφώσει το είδος της χώρας που θα είναι η Ουκρανία στο μέλλον», έγραψαν οι δύο οικοδεσπότες στην εφημερίδα Frankfurter Allgemeine. Ένα νομοθετικό κράτος με ισχυρούς θεσμούς; Μια ευέλικτη και σύγχρονη οικονομία; Μια ζωντανή δημοκρατία που ανήκει στην Ευρώπη; Ενώ πρέπει να είμαστε πάντα προσεκτικοί με τις ιστορικές συγκρίσεις, αυτό δεν είναι τίποτα λιγότερο από ένα σχέδιο Μάρσαλ για τον 21ο αιώνα» έγραψαν.

Οι δυο τους περιέγραψαν την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας ως «ένα έργο γενεών που πρέπει να ξεκινήσει τώρα». Μιλώντας σε ένα επιχειρηματικό φόρουμ, ο Σολτς είπε ότι η Γερμανία θέλει η Ουκρανία μια μέρα να γίνει μέλος της ΕΕ, ένα γεγονός που θα πρέπει να λάβουν υπόψη οι χορηγοί όταν έρθουν αντιμέτωποι με τα τεράστια ποσά που θα κόστιζε η ανοικοδόμηση.

Ποιος θα πληρώσει για την ανοικοδόμηση

Το Κίεβο δεν πρέπει να διατηρήσει τις ελπίδες του, καθώς η συνάντηση είναι απίθανο να αποφέρει κάτι συγκεκριμένο, γράφει το Politico. «Βασικά ερωτήματα σχετικά με το μέλλον της Ουκρανίας, όπως το ποιος θα πληρώσει για την ανοικοδόμηση της κατεστραμμένης από τον πόλεμο χώρας και πώς τα έθνη της ΕΕ και οι άλλοι σύμμαχοι του Κιέβου θα μοιράσουν το νομοσχέδιο, δεν θα απαντηθούν»

Η διάσκεψη στο Βερολίνο δεν θα περιλαμβάνει κανένα «τμήμα δέσμευσης» και «δεν θα επικυρωθούν πολιτικές συμφωνίες», σύμφωνα με μια ερώτηση και απάντηση από τη γερμανική κυβέρνηση, η οποία φιλοξενεί από κοινού με την ιδιότητά της ως προεδρεύουσας στην ομάδα των βιομηχανικών χωρών της G7.

Αντίθετα, ο στόχος είναι η παροχή πληροφοριών «στα σχετικά πολιτικά φόρουμ» σε μια απροσδιόριστη ημερομηνία, μια «κατάλληλη συγκυρία, η οποία θα αποφασιστεί πολιτικά». Η G7 ζητά την επιστροφή του πυρηνικού εργοστασίου της Zαπορίζια στον έλεγχο της Ουκρανίας

Η διάσκεψη πραγματοποιείται καθώς η Ευρώπη αντιμετωπίζει πίεση να εξισορροπήσει τη στρατιωτική βοήθεια των ΗΠΑ προς την Ουκρανία, αναλαμβάνοντας την ηγεσία στην οικονομική και ανθρωπιστική βοήθεια, ειδικά υπό το φως του καθεστώτος της υποψηφιότητας του Κιέβου για ένταξη στην ΕΕ. «Αυτή είναι η διάσκεψη για το πώς πρέπει να αντιμετωπίσουμε την ανοικοδόμηση», είπε η φον ντερ Λάιεν την Παρασκευή. «Οι καλύτεροι ειδικοί παγκοσμίως θα συμμετάσχουν και θα συζητήσουν πώς να προσεγγίσουν καλύτερα τεχνικά αλλά και οικονομικά αυτή τη διαδικασία ανασυγκρότησης».

Αλλά δεν υπάρχει καμία πολιτική βούληση για να λυθούν βασικά ερωτήματα. Ένα μεγάλο ταμπού είναι πότε πρέπει να ξεκινήσει η ανοικοδόμηση. Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις διστάζουν να ρίξουν τα χρήματα των φορολογουμένων για την ανοικοδόμηση μιας χώρας σε πόλεμο, εάν υπάρχει πιθανότητα να καταστραφούν οι επενδύσεις στην ενέργεια, τους σιδηροδρόμους και άλλες υποδομές.

«Το όλο θέμα της ανοικοδόμησης είναι κάτι που μπορεί να ξεκινήσει μόνο όταν υπάρξει ειρήνη», δήλωσε ο Επίτροπος προϋπολογισμού της ΕΕ Γιοχάνες Χαν στο POLITICO τον Σεπτέμβριο. Όμως οι Ουκρανοί και τα διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, όπως η Παγκόσμια Τράπεζα και η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, διαφωνούν.

Υποστηρίζουν ότι η ανοικοδόμηση πρέπει να ξεκινήσει γρήγορα για υποδομές ζωτικής σημασίας σε μέρη της χώρας που είναι λιγότερο εκτεθειμένες στον πόλεμο. Όσο περισσότερο περιμένει η διεθνής κοινότητα να χρηματοδοτήσει την ανοικοδόμηση, προειδοποιούν, τόσο μεγαλύτερος θα είναι ο τελικός λογαριασμός.

Ένα άλλο θέμα είναι το πόσο θα κοστίσει η ανοικοδόμηση. Η Παγκόσμια Τράπεζα υπολόγισε τον Σεπτέμβριο συνολικά 350 δισεκατομμύρια δολάρια, εκ των οποίων τα 105 δισεκατομμύρια δολάρια βραχυπρόθεσμα για τη χρηματοδότηση των περισσότερων άμεσων αναγκών. Η κατανομή της βοήθειας που παρέχεται μέχρι στιγμής δεν αντανακλά το σύνολο της ΕΕ, η οποία, ωστόσο, διεκδικεί την ηγεσία της διαδικασίας ανοικοδόμησης.

Η Φον ντερ Λάιεν δήλωσε την Παρασκευή ότι η Ευρώπη έχει παράσχει πάνω από 19 δισεκατομμύρια ευρώ σε οικονομική βοήθεια στην Ουκρανία από την έναρξη του πολέμου (συμπεριλαμβανομένων περίπου 12,4 δισεκατομμυρίων ευρώ από τα θεσμικά όργανα της ΕΕ και 7,2 από χώρες της ΕΕ). Ωστόσο, μέχρι σήμερα έχουν εκταμιευθεί λιγότερο από 7 δισεκατομμύρια ευρώ, η πλειονότητα των οποίων είναι δάνεια, δήλωσε εκπρόσωπος της Κομισιόν.