Γεβγκένι Πριγκόζιν: Ποιος ήταν ο άνθρωπος που απείλησε το Κρεμλίνο και σόκαρε τον πλανήτη

Ήταν το δεξί χέρι του προέδρου Πούτιν. Ο άνθρωπος που είχε το προσωνύμιο «Ο σεφ του Κρεμλίνου». Ο άνθρωπος που εν μια νυκτί έδειξε αγνωμοσύνη στον Ρώσο πρόεδρο και σόκαρε τον πλανήτη με την απόφασή του να καταλλήσει την κυβέρνηση της χώρας. Ο Γεβγκένι Πριγκόζιν, αρχηγός της ομάδας Wagner, είναι νεκρός.

Τo πρακτορείο ειδήσεων RIA το βράδυ της Τετάρτης μετέδωσε πως το αεροπλάνο, τύπου Embraer Legacy 600, μετέφερε 10 ανθρώπους και κατέπεσε στo χωριό Kuzhenkino στην επαρχία Tver. Την είδηση επιβεβαίωσε και το Υπουργείο Έκτακτων Καταστάσεων της Ρωσίας. Ο Πριγκόζιν ήταν το VIP πρόσωπο της πτήσης.

«Υπήρχαν 10 άτομα στο αεροσκάφος, τρία εκ των οποίων μέλη του πληρώματος. Σύμφωνα με τα πρώτα στοιχεία, όλοι οι επιβάτες είναι νεκροί», αναφέρει το Υπουργείο σε ανακοίνωσή του.

Το μοιραίο αεροσκάφος εκτελούσε την πτήση από την Μόσχα προς την Αγία Πετρούπολη, πόλη στην οποία βρίσκονται τα κεντρικά γραφεία της Wagner.

Ποιος ήταν ο «σεφ του Κρεμλίνου»

Γεννημένος στο Λένινγκραντ, τη σημερινή Αγία Πετρούπολη, στη Σοβιετική Ένωση το 1961, ο Πριγκόζιν πέρασε μέρος της πρώιμης ζωής του στη φυλακή αφού καταδικάστηκε για ληστεία και απάτη.

Αφού απελευθερώθηκε από τη φυλακή το 1990 μετά από εννέα χρόνια κράτησης, ο Πριγκόζιν άρχισε να πουλάει χοτ ντογκ στις υπαίθριες αγορές της γενέτειράς του. Είπε στους New York Times το 2018: «Tα ρούβλια συσσωρεύονταν γρηγορότερα από ό, τι μπορούσε να τα μετρήσει η μητέρα του». Και καθώς η Σοβιετική Ένωση έπεσε, ο Πριγκόζιν δημιούργησε αρκετές επιχειρήσεις.

Μετά την ενασχόλησή του με μια επιχείρηση παντοπωλείου και στη συνέχεια με μια επιχείρηση τυχερών παιχνιδιών, ο Πριγκόζιν αργότερα έγινε εστιάτορας. Μετά την επιτυχία πολλών καταστημάτων, ο Πριγκόζιν άρχισε να κερδίζει προσοδοφόρα συμβόλαια τροφοδοσίας του Κρεμλίνου με την ελίτ της Ρωσίας.

Αυτό τον ώθησε στο προσκήνιο της ρωσικής πολιτικής και σηματοδότησε τις αυξανόμενες φιλοδοξίες του.

Τελικά ήρθε κοντά με τον ίδιο τον Πούτιν και θεωρείται ότι έλαβε εκατοντάδες εκατομμύρια σε κυβερνητικές συμβάσεις σίτισης μαθητών και κυβερνητικών εργαζομένων.

Αυτά τα συμβόλαια, μερικά από τα οποία αργότερα ενεπλάκησαν στο στρατό, πιστεύεται ότι τον οδήγησαν να ξεκινήσει την ομάδα μισθοφόρων Wagner, αν και οι πληροφορίες για την ακριβή προέλευσή της είναι σπάνιες.

Η θρυλική ομάδα Wagner

Ο Πριγκόζιν είχε από καιρό διαψεύσει οποιαδήποτε σχέση με τη Wagner και είχε απειλήσει να μηνύσει δημοσιογράφους που ανέφεραν τη συμμετοχή του στην ομάδα.

Η ομάδα απέκτησε τη φήμη ότι κάνει τη βρώμικη δουλειά του ρωσικού στρατού, αφήνοντας ένα ίχνος ωμής βίας, βιασμών και εγκλημάτων πολέμου στο πέρασμά της. Για χρόνια μετά την ίδρυσή της, η ρωσική κυβέρνηση αρνήθηκε ακόμη και να αναγνωρίσει την ύπαρξη της ομάδας.

Η πρώτη ανάπτυξη της Wagner ήταν στην πρώτη γραμμή στην ανατολική Ουκρανία το 2014 - όπου βοήθησε υποστηριζόμενες από τη Ρωσία αυτονομιστικές ομάδες που πολεμούσαν τη νέα κυβέρνηση της χώρας μετά την επανάσταση του 2013 που ανέτρεψε τον φιλικό προς το Κρεμλίνο πρόεδρο.

Από τότε πήγαν στη Λιβύη - πολεμώντας για τον πολέμαρχο Khalifa Haftar εναντίον της υποστηριζόμενης από τη Δύση Κυβέρνησης Εθνικής Συμφωνίας - και στη Συρία, μαζί με τις δυνάμεις του δικτάτορα Bashar al-Assad.

Αναπτύχθηκαν επίσης στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, όπου κατηγορήθηκαν για βιασμούς, ληστείες και βασανιστήρια εναντίον άοπλων πολιτών, και επί του παρόντος αναπτύσσονται στο Μάλι, όπου κατηγορούνται για σφαγή αμάχων.

To παραλήρημα κατά Πούτιν

Tα παραληρήματα του Πριγκόζιν εναντίον της στρατιωτικής ηγεσίας αντιμετωπίστηκαν με σιωπή από τον Πούτιν και τον στρατό. Κάποιοι είδαν αυτή την αποτυχία να καταπνίξουν τις εσωτερικές διαμάχες ως ένδειξη πιθανών αλλαγών στην πολιτική σκηνή της Ρωσίας που θέτει τις βάσεις για περισσότερες εσωτερικές μάχες.

Ένα βίντεο που κυκλοφόρησε ο Πριγκόζιν τον Μάιο φάνηκε να πυροδοτεί μερικά από τα ρήγματα μεταξύ του στρατού και της πολιτοφυλακής - όχι μόνο για αυτό που έδειξε, αλλά και για αυτό που είπε το αφεντικό της Wagner.

Στάθηκε μπροστά στα ματωμένα σώματα των νεκρών στρατιωτών του κοντά στο Μπαχμούτ, στην ανατολική Ουκρανία, φωνάζοντας εξαπολύοντας μύδρους κατά των Σοϊγκού και του αρχηγού του Γενικού Επιτελείου, στρατηγό Βαλέρι Γκερασίμοφ. Τους αποκάλεσε αδύναμους και ανίκανους και τους κατηγόρησε για το μακελειό.

«Ήρθαν εδώ ως εθελοντές και πέθαναν για να σας αφήσουν να χαλαρώσετε στα γραφεία σας από μαόνι», δήλωνε ο Πριγκόζιν. «Κάθεστε στα ακριβά κλαμπ σας, τα παιδιά σας απολαμβάνουν την καλή ζωή και γυρίζουν βίντεο στο YouTube. Όσοι δεν μας δώσουν πυρομαχικά θα καούν ζωντανοί στην κόλαση!»

Αυτή η ρήξη με τον στρατό κλιμακώθηκε απότομα με την κατηγορία του ότι ο Σόιγκου είχε στοχεύσει τις δυνάμεις της Wagner. Ο Πριγκόζιν είπε ότι οι άνδρες του θα τιμωρήσουν τους στρατιωτικούς ηγέτες που διέταξαν την επίθεση και είπε ότι τα στρατεύματά του θα πυροβολήσουν όποιον προσπαθήσουν να τους σταματήσουν.

«Το κακό που ενσαρκώνει η στρατιωτική ηγεσία της χώρας πρέπει να σταματήσει», φώναζε ο Πριγκόζιν σε μαγνητοσκοπημένη δήλωση, προσθέτοντας ότι οι δυνάμεις του δεν επιδιώκουν να αμφισβητήσουν τον Πούτιν και άλλες κυβερνητικές δομές. «Η δικαιοσύνη στις ένοπλες δυνάμεις θα αποκατασταθεί και τότε η δικαιοσύνη θα αποκατασταθεί σε όλη τη Ρωσία».

Η διαμάχη του Πριγκόζιν με τους στρατιωτικούς ηγέτες πηγαίνει χρόνια πίσω και ξεχύθηκε στο φως εν μέσω της μάχης για το Μπαχμούτ που καθοδηγήθηκε από τους μισθοφόρους του.

Με τις χονδροειδείς παρατηρήσεις του, ο Πριγκόζιν τόλμησε να εισέλθει σε περιοχές όπου μόνο ο Πούτιν είχε πάει πριν: Με τα χρόνια, ο Ρώσος ηγέτης περιστασιακά έσπασε την ευπρέπεια με ένα γήινο σχόλιο ή ένα αστείο, ενώ κορυφαίοι αξιωματούχοι χρησιμοποίησαν προσεκτικά διατυπωμένη γλώσσα.

Σε ένα άλλο βίντεο, ο Πριγκόζιν έκανε μια δήλωση που ορισμένοι έχουν ερμηνεύσει ως μια ελαφρώς συγκαλυμμένη επίθεση στον ίδιο τον Πούτιν. Δήλωνε ότι ενώ οι άνδρες του πέθαιναν λόγω της αποτυχίας του υπουργείου Άμυνας να προμηθεύσει πυρομαχικά, ένας «χαρούμενος παππούς νομίζει ότι τα πάει καλά» και στη συνέχεια αναφέρθηκε σε αυτόν τον «παππού» με μια αισχρότητα.

Το ωμό σχόλιο προκάλεσε σάλο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όπου θεωρήθηκε ως αναφορά στον Πούτιν. Ο Πριγκόζιν είπε αργότερα ότι μιλούσε για τον Γκερασίμοφ.

Το χρονικό της ανταρσίας που σόκαρε τον πλανήτη

Σεπτέμβριος-Οκτώβριος 2022

Ο Πριγκόζιν ασκεί την πρώτη του κριτική στο υπουργείο Άμυνας της Ρωσίας, αφού παραδέχτηκε δημοσίως ότι είναι ο ιδρυτής της Wagner και ο πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν ανακοίνωσε μια «μερική» επιτράτευση.

Ο Πριγκόζιν συντάχθηκε με τον σύμμαχο του Κρεμλίνου, τον Τσετσένο ηγέτη Ραμζάν Καντίροφ υποστηρίζοντας ότι ο στρατός της Ρωσίας θα πρέπει πρωτίστως να κινητοποιήσει μέλη των υπηρεσιών ασφαλείας και των κρατικών υπηρεσιών αντί για πολίτες.

«Ραμζάν, εσύ είσαι ο άνθρωπος, πυροβόλησε», είπε ο Πριγκόζιν μέσω της υπηρεσίας Τύπου του σε ανάρτησή του την 1η Οκτωβρίου, επικρίνοντας την απόσυρση των ρωσικών δυνάμεων από τα κατεχόμενα ουκρανικά εδάφη.

«Όλα αυτά τα καθάρματα [του ρωσικού στρατού θα πρέπει να σταλούν] στην πρώτη γραμμή με όπλα και γυμνά πόδια», δήλωσε ο Πριγκόζιν.

Η δυσαρέσκεια θεωρήθηκε αρκετά σημαντική ώστε να συμπεριληφθεί στην καθημερινή ενημέρωση των υπηρεσιών πληροφοριών του προέδρου των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν, ανέφερε η Washington Post τον Οκτώβριο, επικαλούμενη ανώνυμες πηγές.

Ανέφερε ότι ο Πριγκόζιν αισθάνθηκε αρκετά άνετα για να εκφράσει την απογοήτευσή του για το υπουργείο Άμυνας και τον Σόιγκου απευθείας στον Πούτιν, σε ένδειξη της αυξανόμενης επιρροής του. Ο Πριγκόζιν αρνήθηκε ότι επικοινωνούσε προσωπικά με τον Πούτιν εκείνη την εποχή.

Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2023

Μετά από σύντομη διαμάχη με τον κυβερνήτη της δεύτερης πόλης της Ρωσίας, της Αγίας Πετρούπολης, όπου η Wagner άνοιξε αργότερα την έδρα της, ο Πριγκόζιν ενέτεινε την κριτική του για την πολεμική προσπάθεια του στρατού. Ο ιδρυτής της Wagner εξέφρασε ανησυχίες για την αργή πρόοδο των ρωσικών δυνάμεων εν μέσω σφοδρών μαχών στις πόλεις Μπαχμούτ και Σολεντάρ της ανατολικής Ουκρανίας. Κατηγόρησε επίσης τον ρωσικό στρατό ότι προσπαθεί να «κλέψει» νίκες από τη Wagner.

Ο Πριγκόζιν είχε ηγηθεί των πολύμηνων προσπαθειών της Wagner να καταλάβει το Μπαχμούτ, ένα βασικό συμβολικό έπαθλο για τη Ρωσία, παρά τη σχετική έλλειψη στρατηγικής σημασίας του. Τον Φεβρουάριο, αφού ανακοίνωσε το τέλος της στρατολόγησης κρατουμένων από τη Wagner, ο Πριγκόζιν επέκρινε την «τερατώδη» στρατιωτική γραφειοκρατία και ηγεσία της Ρωσίας για τις χαμηλές προμήθειες πυρομαχικών που είχαν επιβραδύνει την πρόοδο στο Μπαχμούτ.

«Αυτό μπορεί να εξομοιωθεί με εσχάτη προδοσία», δήλωσε ο Πριγκόζιν σε μία από τις πρώτες άμεσες κατηγορίες. Αφού κάλεσε τους Ρώσους να πιέσουν την ηγεσία για αποθέματα, ο Πριγκόζιν δήλωσε ότι το υπουργείο Άμυνας είχε υποχωρήσει και ανακοίνωσε την αποστολή πυρομαχικών.

Μάρτιος-Απρίλιος 2023

Η εκεχειρία φάνηκε να είναι βραχύβια, καθώς ο Πριγκόζιν ισχυρίστηκε και πάλι «προδοσία» για τη συνεχιζόμενη έλλειψη παραδόσεων του στρατού στους μισθοφόρους της Wagner. «Για να με εμποδίσει να ζητήσω πυρομαχικά, [η κυβέρνηση της Ρωσίας] έκλεισε όλες τις ειδικές τηλεφωνικές γραμμές [...] και μπλόκαρε όλα τα περάσματα στα γραφεία λήψης αποφάσεων», δήλωσε ο Πριγκόζιν.

Οι Ρώσοι νομοθέτες πέρασαν νομοθεσία εισάγοντας πολυετείς ποινές φυλάκισης για όποιον επικρίνει μισθοφόρους, σε μια κίνηση που απορρίφθηκε από τον Πριγκόζιν, ο οποίος υποστήριξε ότι οι Ρώσοι θα πρέπει να είναι ελεύθεροι να επικρίνουν κορυφαίους στρατιωτικούς διοικητές.

Μάιος-Ιούνιος 2023

Το έπος παράδοσης όπλων κλιμακώθηκε αφού ο Πριγκόζιν - περικυκλωμένος από τα πτώματα νεκρών στρατιωτών της Wagner - απείλησε να αποσυρθεί από το Μπαχμούτ. «Σόιγκου, Γκερασίμοφ, πού είναι τα πυρομαχικά;» αναρωτήθηκε, ισχυριζόμενος μέρες αργότερα ότι ο ρωσικός στρατός του είχε «υποσχεθεί» όπλα.

Ο Πριγκόζιν ισχυρίστηκε αργότερα ότι το υπουργείο Άμυνας της Ρωσίας αθέτησε αυτή την υπόσχεση και απείλησε να κατηγορήσει τη Wagner για προδοσία εάν αποσυρθούν από το Μπαχμούτ. Κατηγόρησε τις μονάδες του ρωσικού στρατού ότι εγκατέλειψαν τις θέσεις τους λόγω «ηλίθιων» και «εγκληματικών» εντολών ανώτερων στρατιωτικών διοικητών.

Ως μία από τις τελευταίες του θέσεις, ο Πριγκόζιν αρνήθηκε τις εντολές του υπουργείου Άμυνας για «εθελοντικά αποσπάσματα» να υπογράψουν συμβάσεις με τον στρατό μέχρι την 1η Ιουλίου.

Η στρατιωτική μονάδα Akhmat ήταν η πρώτη που υπέγραψε αυτή τη σύμβαση, σηματοδοτώντας ότι ο Τσετσένος ηγέτης Kαντίροφ μετατοπίζει τις συμμαχίες μακριά από τον Πριγκόζιν και πίσω στο «μαντρί» του Κρεμλίνου.