Ανασκόπηση 2022: Οι ανακαλύψεις που αλλάζουν τα δεδομένα στην Υγεία

«Φως» στο τούνελ της πανδημίας του κορονοϊού άρχισε να αχνοφαίνεται το 2022, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, με τις περισσότερες χώρες του κόσμου να έχουν μπει σε φάση ομαλότητας. Με το μέλλον της πανδημίας να είναι ακόμα δύσκολο να προβλεφθεί και ενώ νέες μεταλλάξεις έκαναν την εμφάνισή τους τη χρονιά που φεύγει, η επιστημονική κοινότητα δηλώνει πιο αισιόδοξη για την αντιμετώπιση της covid-19, έχοντας στη φαρέτρα της θεραπείες και εμβόλια.

Κοιτώντας πέρα από την covid-19, μέσα στο 2022 έγινε η πρώτη μεταμόσχευση καρδιάς χοίρου σε άνθρωπο, σημειώθηκε σημαντική πρόοδος στη μελέτη του εγκεφάλου, καθώς και στην αλληλούχιση του ανθρώπινου γονιδιώματος, ανοίγοντας νέα πεδία στην έρευνα για τη θεραπεία του καρκίνου, του HIV και τους Αλτσχάιμερ. Παράλληλα, νέες απειλές για τη δημόσια υγεία αναδύονται. Οι νοσοκομειακές λοιμώξεις και τα πολυανθεκτικά μικρόβια μπορεί να φέρουν «Αρμαγεδώνα», ενώ η κλιματική αλλαγή μπορεί να επιταχύνει την εμφάνιση νέων πανδημιών στον πλανήτη.

Απρόσμενη ανακάλυψη από Έλληνες επιστήμονες

Εξώφυλλο στο κορυφαίο επιστημονικό περιοδικό «Nature» έγινε η ανακάλυψη μιας ομάδας επιστημόνων από τη Δανία, με επικεφαλής δύο Έλληνες της διασποράς. Η ανακάλυψη, που χαρακτηρίστηκε «απίστευτη», ρίχνει φως στη λειτουργία του εγκεφάλου των ανθρώπων και γενικότερα των θηλαστικών.

Οι ερευνητές του Πανεπιστημίου της Κοπεγχάγης, με επικεφαλής τον καθηγητή Δημήτρη Στάμου του Τμήματος Χημείας και βασικό συνεργάτη του τον δρα Ελευθέριο Κοσμίδη, βρήκαν για πρώτη φορά ότι ένα ζωτικό ένζυμο, το οποίο επιτρέπει τη μεταβίβαση των σημάτων μέσα στον εγκέφαλο, δεν λειτουργεί σε συνεχή βάση (όπως είχε θεωρηθεί αυτονόητο μέχρι σήμερα), αλλά «ανοιγοκλείνει» με τυχαίο τρόπο και μάλιστα κάνει διαλείμματα ακόμη και ολόκληρων ωρών, χωρίς όμως αυτό να οδηγεί τον εγκέφαλο να «κατεβάσει ρολά», όπως θα αναμενόταν.

Η στενή παρακολούθηση του ενζύμου V-ATPase από την επιστημονική ομάδα έφερε στο φως την περιοδική και διαλείπουσα δράση του ενζύμου. Όπως δήλωσε ο ίδιος, «είναι η πρώτη φορά που κάποιος μελέτησε τόσο λεπτομερώς αυτά τα ένζυμα του εγκεφάλου των θηλαστικών και έχουμε εκπλαγεί από το αποτέλεσμα. Αντίθετα με τη διαδεδομένη άποψη και αντίθετα από πολλές άλλες πρωτεΐνες, αυτά τα ένζυμα μπορεί να σταματούν να δουλεύουν για αρκετά λεπτά ή και για ώρες. Παρ' όλα αυτά, οι εγκέφαλοι των ανθρώπων και των άλλων θηλαστικών παραμένουν με θαυματουργό τρόπο ικανοί να λειτουργούν».

Το ένζυμο V-ATPάση αποτελεί σημαντικό φαρμακευτικό στόχο επειδή παίζει βασικό ρόλο στον καρκίνο και στις μεταστάσεις του, καθώς επίσης σε αρκετές άλλες απειλητικές για τη ζωή ασθένειες. Η νέα ανακάλυψη μπορεί να ανοίξει νέους δρόμους στην αντικαρκινική και όχι μόνο θεραπεία.

0102

0202

Πρόοδος στη θεραπεία του Αλτσχάιμερ

Οι φαρμακευτικές εταιρείες Eisai (Ιαπωνία) και Biogen (ΗΠΑ) ανακοίνωσαν ότι το νέο φάρμακο lecanemab που αναπτύσσουν από κοινού κατά της νόσου Αλτσχάιμερ, μείωσε κατά 27% - σε σχέση με ένα εικονικό φάρμακο (πλασίμπο) - τη γνωστική και λειτουργική εξασθένηση σε μια κλινική δοκιμή τελικού σταδίου σε 1.800 ασθενείς που βρίσκονταν στο αρχικό στάδιο της νόσου.

Το ενθαρρυντικό αυτό αποτέλεσμα του πειραματικού φαρμάκου - ενός αντισώματος που χορηγείται ενδοφλέβια - μπορεί να οδηγήσει στην έγκριση κυκλοφορίας του, δίνοντας έτσι νέες ελπίδες στους ασθενείς με τη συγκεκριμένη ανίατη μέχρι στιγμής νευροεκφυλιστική πάθηση και στις οικογένειες τους, που έχουν δει κατ' επανάληψη διάφορα φάρμακα να εμφανίζουν αρχικά πολλές υποσχέσεις κατά τις αρχικές δοκιμές τους, οι οποίες όμως μετά διαψεύδονται στην πράξη. Η σχετική απόφαση από την Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) των ΗΠΑ αναμένεται τον ερχόμενο Ιανουάριο.

Νόμπελ Ιατρικής για τη χαρτογράφηση του DNA των Νεάντερταλ

Το βραβείο Νόμπελ Ιατρικής για το 2022 δόθηκε στον πρωτοπόρο της παλαιογενωμικής, τον Σουηδό Σβάντε Πάαμπο, για την πλήρη αλληλούχηση του γονιδιώματος του ανθρώπου του Νεάντερταλ και την ίδρυση του κλάδου που εξερευνά το DNA στο βάθος των ετών προκειμένου να εξηγήσει τα ανθρώπινα γονίδια.

Εξήντα επτά ετών και εγκατεστημένος στη Γερμανία εδώ και δεκαετίες, ο Σβάντε Πάαμπο ανακάλυψε το 2009 πως σημειώθηκε μια μεταφορά γονιδίων της τάξης του 2% ανάμεσα στους Νεάντερταλ και τον Homo Sapiens.

Αυτή η αρχαία ροή γονιδίων προς τον σημερινό άνθρωπο είχε έναν αντίκτυπο στη φυσιολογία, επηρεάζοντας για παράδειγμα τον τρόπο με τον οποίο το ανοσοποιητικό σύστημά μας αντιδρά στις μολύνσεις.

«Οι γενετικές διαφορές ανάμεσα στον Homo Sapiens και τους πιο κοντινούς συγγενείς μας που δεν υπάρχουν σήμερα ήταν άγνωστες μέχρι να ταυτοποιηθούν χάρη στις εργασίες του Πάαμπο», αναφέρει η Επιτροπή Νόμπελ στην απόφασή της.

Ο άνθρωπος του Νεάντερταλ είχε συνυπάρξει κάποτε με τον σύγχρονο άνθρωπο στην Ευρώπη προτού εξαφανιστεί εντελώς πριν από περίπου 30.000 χρόνια.

Η πρώτη μεταμόσχευση καρδιάς από χοίρο σε άνθρωπο

Ο 57χρονος Αμερικανός Ντέιβιντ Μπένετ έγινε ο πρώτος άνθρωπος στον οποίο μεταμοσχεύθηκε η καρδιά από έναν γενετικά τροποποιημένο χοίρο. Η επέμβαση πραγματοποιήθηκε τον Ιανουάριο του 2022, στο Ιατρικό Κέντρο του Πανεπιστημίου του Μέριλαντ στη Βαλτιμόρη.

Ο Μπένετ επιβίωσε για οκτώ εβδομάδες μετά τη μεταμόσχευση, διάρκεια για την οποία οι ερευνητές του Πανεπιστημίου του Μέριλαντ δήλωσαν εντυπωσιασμένοι.
Η μεταμόσχευση αυτή ήταν το πρώτο κρίσιμο βήμα για να δουν οι επιστήμονες εάν τα ζώα θα μπορούσαν δυνητικά να είναι μία «πηγή» για μοσχεύματα για ανθρώπους που τα χρειάζονται.

Μερικούς μήνες μετά την πρώτη μεταμόσχευση, δύο άλλες ερευνητικές ομάδες μεταμόσχευσαν νεφρούς χοίρου σε τρία άτομα που δεν είχαν εγκεφαλική λειτουργία. Τα όργανα δεν απορρίφθηκαν και άρχισαν να παράγουν ούρα. Σύμφωνα με τους ερευνητές, σε επόμενη φάση θα σχεδιαστούν κλινικές μελέτες για να δοκιμαστούν αυτές οι διαδικασίες ενδελεχώς.

Ο μύκητας Candida auris

Το όνομα ενός πολυανθεκτικού μύκητα απασχόλησε την επιστημονική κοινότητα μέσα στο 2022, ο οποίος ευθύνεται για πολλές ενδονοσοκομειακές λοιμώξεις και στη χώρα μας. Ο ζυμομύκητας Candida auris απομονώθηκε πρώτη φορά το 2009 στην Ιαπωνία από το αυτί ασθενούς (auris = αυτί στα λατινικά). Ψυχραιμία και τήρηση των βασικών κανόνων υγιεινής συνέστησαν οι επιστήμονες.

Στην Ελλάδα, η πρώτη απομόνωση του μύκητα ήταν το 2019, και έκτοτε απομονώνονται με αυξανόμενη συχνότητα στελέχη C. auris από διεισδυτικές λοιμώξεις (καντινταιμίες), σε βαρέως πάσχοντες με μακροχρόνιες νοσηλείες και παρουσία ενδαγγειακών καθετήρων. Επίσης ο μύκητας έχει απομονωθεί από δείγματα αποικισμού ασθενών και προσωπικού, καθώς και από περιβαλλοντικά δείγματα από επιφάνειες, σύμφωνα με τα στοιχεία του Εργαστηρίου Μικροβιολογίας της Ιατρικής Σχολής Αθηνών, στο οποίο αποστέλλονται δείγματα από νοσοκομεία όλης της χώρας για έλεγχο ταυτοποίησης και ευαισθησίας.

Σύμφωνα με την Αριστέα Βελεγράκη, καθηγήτρια Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ, την τελευταία τριετία, τα προηγμένα συστήματα ανάλυσης που χρησιμοποιούν τα εξειδικευμένα μυκητολογικά εργαστήρια κάνουν ακόμη ευκολότερη την ταυτοποίηση του μύκητα. Αυτό έχει συνεισφέρει στην αύξηση της συχνότητάς του, που παρατηρείται τελευταία. Δημοσιευμένες ή υπό δημοσίευση μελέτες από το Εργαστήριο Ερευνητικής Μυκητολογίας, της Ιατρικής Σχολής Αθηνών καταδεικνύουν ότι οι κλώνοι Candida auris, που απαντώνται συχνότερα στην Ελλάδα προέρχονται από την Ινδία και ακολουθούν αυτοί από την Αυστρία και το Κουβέιτ.

Το παθογόνο συνιστά απειλή για τη Δημόσια Υγεία, διότι έχει την ικανότητα να αποικίζει εύκολα το δέρμα, να μεταδίδεται ταχέως από ασθενή σε ασθενή στο νοσοκομειακό χώρο και να προκαλεί λοίμωξη βαριάς πρόγνωσης, ιδιαίτερα σε ασθενείς με ανοσοκαταστολή.

Επιπλέον, παραμένει για αρκετό χρονικό διάστημα στις επιφάνειες αντικειμένων, ενώ κάποια απολυμαντικά δεν τον εξουδετερώνουν. Κάποια στελέχη Candida auris εμφανίζουν αντοχή στα αντιμυκητιασικά φάρμακα, με αποτέλεσμα να γίνεται δύσκολη η θεραπεία της λοίμωξης.

Εφόσον διαγνωσθεί μυκητίαση με Candida auris σε μη νοσηλευόμενο ασθενή, θα πρέπει να γίνει πλήρης και ακριβής ταυτοποίηση του μύκητα, καθώς και αντιμυκητόγραμμα, το οποίο δείχνει την ευαισθησία του μύκητα στα διαθέσιμα φάρμακα. Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να ακολουθούνται πιστά οι οδηγίες του θεράποντα ιατρού.

Η Η1Ν1 πιθανός «απόγονος» της ισπανικής γρίπης

Ο ιός της εποχικής γρίπης Η1Ν1 πιθανότατα αποτελεί άμεσο «απόγονο» του στελέχους της γρίπης που προκάλεσε την παγκόσμια πανδημία της λεγόμενης «ισπανικής γρίπης» του 1918-19, σύμφωνα με νέες εκτιμήσεις Ευρωπαίων επιστημόνων.

Η μελέτη βασίζεται στη γενετική ανάλυση δειγμάτων που είχαν συλλεχθεί στην Ευρώπη στη διάρκεια εκείνης της πανδημίας, η οποία εκτιμάται ότι είχε οδηγήσει στον θάνατο 50 έως 100 εκατομμύρια ανθρώπους διεθνώς (έναντι τουλάχιστον 15 εκατομμυρίων στην πανδημία Covid-19, σύμφωνα με πρόσφατες εκτιμήσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας).

Τα ιστορικά και ιατρικά αρχεία δείχνουν ότι η κορύφωση της μυστηριώδους πανδημίας γρίπης είχε συμβεί το φθινόπωρο του 1918 εν μέσω του Πρώτου Παγκοσμίου πολέμου και συνεχίστηκε έως τον χειμώνα του 1919. Ήταν όμως αργότερα, στη διάρκεια της δεκαετίας του 1930, που επιβεβαιώθηκε ότι η αιτία της ήταν ένας ιός, ενώ πολύ πιο πρόσφατα η επιστημονική έρευνα κατέληξε στο συμπέρασμα ότι επρόκειτο για γρίπη Α του υποτύπου Η1Ν1.

Η γενετική ανάλυση συγκριτικά με δείγματα από σύγχρονα στελέχη της εποχικής γρίπης οδήγησε στο συμπέρασμα ότι η σύγχρονη γρίπη Η1Ν1 «κατάγεται» κατά πάσα πιθανότητα από το αρχικό πανδημικό στέλεχος του 1918. Η εκτίμηση αυτή έρχεται σε αντίθεση με την έως τώρα επικρατούσα θεωρία ότι ο εποχικός ιός Η1Ν1 έχει προκύψει μέσω γενετικού ανασυνδυασμού από τμήματα γονιδιωμάτων διαφορετικών ιών.

Θεραπεύτηκε από τον ιό HIV ο γηραιότερος ασθενής

Θεραπεύτηκε από τον ιό HIV ο γηραιότερος μέχρι σήμερα ασθενής, ύστερα από μεταμόσχευση βλαστοκυττάρων. Αν και η μεταμόσχευση προοριζόταν για τη θεραπεία της λευχαιμίας του 66χρονου, οι γιατροί αναζήτησαν έναν δότη που να είναι επίσης ανθεκτικός στον ιό που προκαλεί το AIDS.

Πρόκειται για τον τέταρτο ασθενή που θεραπεύεται με αυτόν τον τρόπο, γνωστό ως ασθενή του «City of Hope» από την ονομασία του νοσοκομείου της Καλιφόρνιας όπου νοσηλευόταν, επειδή ο ίδιος ήθελε να διατηρήσει την ανωνυμία του.

Εκτός από το γεγονός ότι είναι ο γηραιότερος ασθενής που θεραπεύτηκε μέχρι σήμερα, ο 66χρονος ήταν επίσης φορέας του ιού HIV για το μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, αφού είχε διαγνωστεί το 1988 με αυτό που περιέγραφε τότε ως «θανατική ποινή» εξαιτίας της οποίας είχαν χάσει τη ζωή τους πολλοί φίλοι του. Υποβαλλόταν σε αντιρετροϊκή θεραπεία (ART) για τον έλεγχο της κατάστασής του για περισσότερα από 30 χρόνια.

Οι Αμερικανοί γιατροί ανέφεραν πως η υπόθεση ανοίγει τον δρόμο για τη δυνατότητα πρόσβασης στη θεραπεία σε ηλικιωμένους ασθενείς με HIV και λευχαιμία, ιδιαίτερα καθώς ο δότης βλαστοκυττάρων δεν ήταν μέλος της οικογένειας του 66χρονου. Ο δότης μάλιστα, έφερε μια σπάνια γενετική μετάλλαξη, με αποτέλεσμα να παρουσιάζει φυσική ανθεκτικότητα στον ιό HIV. Ύστερα από τη μεταμόσχευση στην οποία υποβλήθηκε πριν από 3,5 χρόνια και τη χημειοθεραπεία που ακολούθησε, ο ασθενής του «City of Hope» σταμάτησε την αντιρετροϊκή αγωγή τον Μάρτιο του 2021 και μετά από είκοσι και πλέον μήνες παρουσιάζει ύφεση - τόσο όσον αφορά τον ιό HIV όσο και τη λευχαιμία.

Η γυναίκα που επιβίωσε από 12 διαφορετικούς καρκινικούς όγκους

Ισπανοί επιστήμονες έφεραν στο φως τη μοναδική γνωστή παγκοσμίως περίπτωση 36χρονης γυναίκας, η οποία έχει επιβιώσει μετά από 12 διαφορετικούς όγκους, εκ των οποίων τουλάχιστον πέντε αφορούσαν επιθετικούς καρκίνους. Ο πρώτος όγκος εμφανίστηκε όταν η ασθενής ήταν ακόμη μωρό και στη συνέχεια, κάθε λίγα χρόνια, ακολούθησαν άλλοι όγκοι.

Προτού καν συμπληρώσει τα 40 χρόνια της, η ασθενής είχε αναπτύξει συνολικά 12 όγκους, από τους οποίους τουλάχιστον πέντε ήταν κακοήθεις και επιθετικοί. Ο κάθε όγκος ήταν διαφορετικού τύπου και εμφανίστηκε σε διαφορετικό μέρος του σώματος της. Όμως το ανοσοποιητικό σύστημά της σε όλες τις περιπτώσεις γέννησε ισχυρή φυσική αντιφλεγμονώδη αντίδραση καταφέρνοντας να καταπολεμήσει τους καρκίνους.

Οι ερευνητές του Εθνικού Κέντρου Ογκολογικών Ερευνών (CNIO) της Ισπανίας, με επικεφαλής τον Δρα Μάρκος Μαλούμπρες, οι οποίοι έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο επιστημονικό περιοδικό «Science Advances», ανέφεραν ότι η ασυνήθιστη περίπτωση μπορεί να ανοίξει νέους δρόμους για την πρώιμη διάγνωση και την αποτελεσματικότερη ανοσοθεραπεία του καρκίνου. Όπως εκτιμούν οι επιστήμονες, η πρωτοφανής μακροχρόνια αμυντική ικανότητα της εν λόγω ασθενούς φαίνεται να συνδέεται με μεταλλάξεις που έχει κληρονομήσει και από τους δύο γονείς της σε ένα γονίδιο (MAD1L1), το οποίο παίζει ουσιώδη ρόλο στη διαδικασία διαίρεσης και πολλαπλασιασμού των κυττάρων.

Τη σπάνια μετάλλαξη εντόπισαν οι επιστήμονες, αφού προχώρησαν σε πλήρη αλληλούχιση του γονιδιώματος της ασθενούς. Παρόλο που η βιολογική εικόνα παραπέμπει στην ανακάλυψη ενός νέου συνδρόμου, ακαδημαϊκά δεν μπορεί να υποστηριχτεί με μία και μοναδική περίπτωση. Ωστόσο, η ανακάλυψη ότι το ανοσοποιητικό σύστημα είναι ικανό να εξαπολύσει μια ισχυρή αμυντική απάντηση κατά κυττάρων που έχουν λανθασμένο αριθμό χρωμοσωμάτων «είναι μία από τις πιο σημαντικές πλευρές αυτής της μελέτης, η οποία μπορεί να ανοίξει νέες θεραπευτικές επιλογές στο μέλλον». Σημειώνεται ότι το 70% των καρκινικών όγκων έχουν κύτταρα με μη φυσιολογικό αριθμό χρωμοσωμάτων.

«Ακόμη δεν καταλαβαίνουμε πώς μπορεί αυτό να αναπτύχτηκε στη διάρκεια του εμβρυικού σταδίου, ούτε πώς μπόρεσε να ξεπεράσει όλα τα παθολογικά προβλήματά του», δήλωσε ο Μαλούμπρες και τόνισε ότι καμία παρόμοια περίπτωση δεν έχει αναφερθεί διεθνώς μέχρι σήμερα.

Κλιματικό «φινάλε»

Ο κόσμος «πρέπει να αρχίζει να προετοιμάζεται για την πιθανότητα ενός "κλιματικού φινάλε"» προειδοποιούν επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ.

«Υπάρχουν άφθονοι λόγοι που πιστεύουμε ότι η κλιματική αλλαγή θα μπορούσε να γίνει καταστροφική, ακόμη και με μέτρια επίπεδα ανόδου της θερμοκρασίας. Η κλιματική αλλαγή έχει παίξει ρόλο σε κάθε μαζική εξαφάνιση ειδών στο παρελθόν. Έχει συμβάλει στην πτώση αυτοκρατοριών και έχει διαμορφώσει την ιστορία», δήλωσε ο Κεμπ. «Οι δρόμοι για την καταστροφή δεν περιορίζονται στις άμεσες επιπτώσεις των υψηλών θερμοκρασιών, όπως τα ακραία καιρικά φαινόμενα. Έμμεσες συνέπειες όπως οι οικονομικές κρίσεις, οι συγκρούσεις και τα ξεσπάσματα νέων ασθενειών μπορούν να πυροδοτήσουν άλλους κινδύνους και να εμποδίσουν την ανάκαμψη από πιθανές καταστροφές όπως ο πυρηνικός πόλεμος», πρόσθεσε.

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον δρα Λιουκ Κεμπ του Κέντρου για την Μελέτη του Υπαρξιακού Κινδύνου του Κέιμπριτζ, οι οποίοι έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS) της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών των ΗΠΑ, προτείνουν μια ερευνητική ατζέντα που θα θέσει επί τάπητος τα χειρότερα δυνατά σενάρια, τα οποία εκτείνονται από μια απώλεια του 10% του παγκόσμιου πληθυσμού μέχρι την τελική εξαφάνιση όλων των ανθρώπων, εξαιτίας της κλιματικής κρίσης.

Η μελέτη εκτιμά ότι έως το 2070 περίπου δύο δισεκατομμύρια άνθρωποι θα ζουν σε περιοχές ακραίας ζέστης, με μέση ετήσια θερμοκρασία άνω των 29 βαθμών Κελσίου, έναντι μόνο 30 εκατομμυρίων σήμερα, κυρίως στη Σαχάρα και στην περιοχή του Κόλπου. Μάλιστα πολλές από τις εν λόγω περιοχές θα είναι πυκνοκατοικημένες και πολιτικά ασταθείς.

Η μελέτη υπογραμμίζει ότι, μεταξύ άλλων, η άνοδος των θερμοκρασιών συνιστά μείζονα απειλή για την παγκόσμια τροφοδοσία με τρόφιμα, ενώ τα ολοένα συχνότερα ακραία καιρικά συμβάντα δημιουργούν συνθήκες για νέες πανδημίες.

Οι επιστήμονες επισημαίνουν ότι πρέπει να δοθεί μεγαλύτερη έμφαση στο να εντοπισθούν όλα τα πιθανά κρίσιμα σημεία καμπής στη «Γη Θερμοκήπιο», που θα μπορούσαν να πυροδοτήσουν μια ανεξέλεγκτη τροχιά του κλίματος, όπως η μαζική απελευθέρωση μεθανίου από τις έως τώρα μόνιμα παγωμένες αρκτικές περιοχές ή η μεγάλη απώλεια των δασών, τα οποία προς το παρόν απορροφούν σημαντικές ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα, αντισταθμίζοντας εν μέρει την αύξησή του στην ατμόσφαιρα.

(Με πληροφορίες από Nature, CNIO, ΑΠΕ-ΜΠΕ, ΕΟΔΥ)

Διαβάστε επίσης:

Ανασκόπηση 2022: Αυτά είναι τα κορυφαία βίντεο του Youtube

Έτσι κατέγραψε ο φακός του Newsbomb.gr τα γεγονότα της χρονιάς

Ανασκόπηση 2022 - Έλον Μασκ και Twitter: Ένας «γάμος» γεμάτος προβλήματα