ΕΟΔΥ: Έξαρση κρουσμάτων λιστερίωσης - Τα επικίνδυνα τρόφιμα και τα μέτρα προστασίας

Η λιστερίωση είναι ένα τροφιμογενές νόσημα, με μεγάλη θνητότητα σε σύγκριση με τα άλλα τροφιμογενή νοσήματα. Προκαλείται από το αναερόβιο Gram θετικό βακτήριο Listeria monocytogenes και εκδηλώνεται κατά κανόνα σε εγκύους, νεογέννητα, ηλικιωμένους, καθώς και σε ανοσοκατεσταλμένα άτομα.

Σύμφωνα με τον Εθνικό Οργανισμό Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ), τα συμπτώματα ποικίλλουν από ήπια συμπτώματα γριπώδους συνδρομής ή γαστρεντερίτιδας, μέχρι σοβαρά συμπτώματα από το κεντρικό νευρικό σύστημα. Το βακτήριο είναι υπεύθυνο κυρίως για την εμφάνιση μεμονωμένων κρουσμάτων, ωστόσο τα τελευταία χρόνια έχουν περιγραφεί αρκετές επιδημίες, που έχουν προκληθεί από κατανάλωση διαφόρων ειδών τροφίμων όπως μαλακά τυριά, σολωμός, κατεψυγμένα λαχανικά.

Συνολικά, το διάστημα 2004-2023 δηλώθηκαν 266 κρούσματα λιστερίωσης στη χώρα μας. Ο μέσος ετήσιος αριθμός των κρουσμάτων ήταν 13,3. Το 2023, όμως, καταγράφηκαν 31 κρούσματα. Από αυτά, 2 διακομίστηκαν σε υγειονομικές μονάδες του εξωτερικού, λόγω του ότι ήταν αλλοδαπής εθνικότητας και δεν ήταν δυνατή η παρακολούθηση της έκβασής τους. Στο σύνολο των υπόλοιπων 29 κρουσμάτων, 11 (37,9%) κατέληξαν. Η διάμεση ηλικία των ασθενών ήταν 67 έτη (ελάχιστη: 0 έτη, μέγιστη: 92 έτη) ενώ 18 (58,1%) ήταν άνδρες. Τρία κρούσματα ήταν μόνιμοι κάτοικοι εξωτερικού και ένα εξ’ αυτών, εισαγόμενο. Σχετικά με την περιοχή κατοικίας για τα υπόλοιπα 28 κρούσματα: 9 (32,1%) άτομα ήταν κάτοικοι Περιφέρειας Αττικής, 6 (21,4%) ήταν κάτοικοι Περιφέρειας Κρήτης, 4 (14,3%) ήταν κάτοικοι Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας και 9 ήταν κάτοικοι διαφορετικών μεταξύ τους Περιφερειών. Δεκαοκτώ (58,1%) κρούσματα είχαν εκδηλώσεις από το Κεντρικό Νευρικό Σύστημα. Στο σύνολο των 29 κρουσμάτων, 19 (65,5%) ήταν ανοσοκατεσταλμένα άτομα, 2 (6,9%) ήταν εγκυμονούσες και 2 (6,9%) ήταν νεογνά. Σε μία (1-50%) εκ των δύο εγκύων, επήλθε αυτόματη αποβολή και σε μία (1-50%) πρόωρος τοκετός.

Το φαινόμενο εξακολουθεί να παρατηρείται και το 2024, Μέχρι και τις 11/04/2024 δηλώθηκαν 12 κρούσματα λιστερίωσης.

Μέτρα για την προστασία της δημόσιας υγείας

Ο ΕΟΔΥ στο πλαίσιο της λήψης μέτρων για την προστασία της δημόσιας υγείας έχει ενημερώσει τις υγειονομικές μονάδες όλης της χώρας σχετικά με το φαινόμενο και τις διαδικασίες που πρέπει να ακολουθούνται ως προς τη δήλωση των κρουσμάτων στον ΕΟΔΥ και την αποστολή των κλινικών καλλιεργημάτων στο Εθνικό Κέντρο Αναφοράς για περαιτέρω τυποποίηση.

Επίσης, αποστέλλεται γενετικό υλικό των κλινικών καλλιεργημάτων σε συνεργαζόμενο με το ECDC εργαστήριο για αλληλούχηση ολικού γονιδιώματος (Whole Genome Sequencing) με στόχο την αναγνώριση πιθανών συρροών καθώς και τη διασύνδεσή τους με διακρατικές επιδημίες.

Ειδικά για την πρόληψη της λιστερίωσης κατά τη διάρκεια της κύησης, ο ΕΟΔΥ συστήνει τα εξής:

Σύμφωνα με τη διεθνή βιβλιογραφία οι έγκυες έχουν 13 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο να νοσήσουν από λιστερίωση σε σχέση με τους υπόλοιπους υγιείς ενήλικες. Η ιδιαιτερότητα του νοσήματος έγκειται στο γεγονός ότι παρότι μπορεί να καταναλώσουν το ίδιο μολυσμένο τρόφιμο πολλοί άνθρωποι ταυτόχρονα, θα νοσήσουν μόνο οι περισσότερο ευάλωτοι, όπως είναι οι γυναίκες στη διάρκεια της εγκυμοσύνης τους. Κατά κανόνα οι έγκυες εκδηλώνουν ήπια νόσο, ωστόσο οι επιπλοκές του νοσήματος είναι σοβαρές για τα έμβρυα. Ως εκ τούτου, συνιστάται οι έγκυες πέρα από την τήρηση των βασικών μέτρων ατομικής υγιεινής και ασφαλούς χειρισμού των τροφίμων, να αποφεύγουν την κατανάλωση των τροφίμων που ακολουθούν καθώς θεωρούνται υψηλού κινδύνου:

• Καπνιστά, βραστά και αλλαντικά αέρος
• Μαλακά τυριά (όπως κατίκι, ανθότυρο) και ημίσκληρα τυριά
• Μη παστεριωμένο γάλα και γαλακτοκομικά προϊόντα που προέρχονται από αυτό
• Ωμά θαλασσινά (συμπεριλαμβανομένου και σούσι) ή καπνιστό σολωμό (cold smoked salmon)
• Προπαρασκευασμένες ωμές σαλάτες
• Προμαγειρεμένα προϊόντα κρέατος, που μπορεί να καταναλωθούν χωρίς επιπλέον μαγείρεμα
• Πατέ
• Μαλακά παγωτά που δεν είναι συσκευασμένα
• Ωμοί βλαστοί.

Καλό είναι να αποφεύγεται η κατανάλωση φαγητού από ταχυφαγεία. Αν η έγκυος επιθυμεί να γευματίσει/δειπνήσει εκτός σπιτιού συστήνεται επίσκεψη σε εστιατόριο στο οποίο τηρούνται αυστηρά οι κανόνες υγιεινής, συντήρησης των τροφίμων και προετοιμασίας των γευμάτων.

Στο οικιακό περιβάλλον λόγω της ιδιότητας του βακτηρίου Listeria monocytogenes να πολλαπλασιάζεται σε συνθήκες ψύξης συστήνεται:

• Η διατήρηση των προς κατανάλωση τροφίμων στο ψυγείο σε θερμοκρασία ≤ 5οC
• H έγκαιρη κατανάλωση των τροφίμων (εντός 2-3 ημερών από την τοποθέτησή τους στο ψυγείο).

Σχετικές ειδήσεις

• ΑΣΕΠ: Αυτοί είναι οι οριστικοί πίνακες για τους διοικητές των ΥΠΕ
• Αφρικανική σκόνη: Συστάσεις στα άτομα με αναπνευστικά προβλήματα από το υπουργείο Υγείας
• Ερευνητές στη Σουηδία ανέπτυξαν νανορομπότ που καταστρέφει τα καρκινικά κύτταρα