Γρηγόρης Γεροτζιάφας: Οδηγούμαστε σε μια συνολική θεραπευτική στρατηγική για τον κορονοϊό

Η ελληνική παρουσία στο συνέδριο θα είναι ισχυρή, καθώς προεδρεύει ο Καθηγητής Αιματολογίας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Σορβόννης και διευθυντής της ερευνητικής ομάδας Καρκίνος και Θρόμβωση, INSERM U-938, Γρηγόρης Γεροτζιάφας. Συμμετέχουν ο Πρύτανης του ΕΚΠΑ, Καθηγητής Αιματολογίας, Μελέτιος - Αθανάσιος Δημόπουλος, ενώ μέλη της Διεθνούς Οργανωτικής Επιτροπής είναι επίσης ο Καθηγητής Φαρμακολογίας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Κρήτης, Αχιλλέας Γραβάνης και ο Καθηγητής Βιοχημείας στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, Αλέξανδρος Τσελέπης.

Το συνέδριο διοργανώνεται με την υποστήριξη του Ομίλου Hellenic Healthcare Group και του Ομίλου ΒΙΑΝΕΞ και γίνεται υπό την αιγίδα της International Union of Angiology.

Στόχοι του συνεδρίου είναι να ξεκινήσει άμεσα η προετοιμασία για την επόμενη φάση της επιδημίας του SARS-CoV-2 και της νόσου COVID-19, να δημιουργηθεί ένα υψηλής ποιότητας εκπαιδευτικό υλικό στη διάθεση των αρμόδιων επιτροπών και επιστημονικών φορέων, καθώς και να αναδειχθεί η Ελλάδα ως επίκεντρο και παράδειγμα για τη διεθνή ιατρική κοινότητα στην ανάπτυξη συνολικής στρατηγικής αντιμετώπισης της επιδημίας.

Με αφορμή το "1st International Multidisciplinary Connected Congress on COVID-19 Update" ο Καθηγητής Αιματολογίας Γρηγόρης Γεροτζιάφας μίλησε στο Newsbomb.gr και εξήγησε γιατί η νόσος COVID-19 είναι μια αγγειακή-αιματολογική διαταραχή, ποιος είναι ο πληθυσμός-στόχος που θα πρέπει να προσέξουμε ιδιαίτερα εν όψει ενός δεύτερου κύματος, καθώς και την κατεύθυνση των θεραπευτικών στρατηγικών.

Επίσης, τονίζει ότι ενώ στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος βρίσκονται οι θάνατοι από τη νόσο, μέγεθος που αποτελεί μία σημαντική παράμετρο εκτίμησης της σοβαρότητας της λοίμωξης, υποτιμάται η νοσηρότητα που αφήνει η COVID-19 στους ασθενείς που βγαίνουν από νοσηλεία σε ΜΕΘ.

Αναλυτικά, η συνέντευξη του κ. Γεροτζιάφα:

1) Ο περισσότερος κόσμος έχει συνδέσει το νέο κορονοϊό με τη βαριά πνευμονία και τις επιπτώσεις στο αναπνευστικό. Τελικά η νόσος COVID-19 είναι μια αγγειακή-αιματολογική διαταραχή;

Η νόσος COVID-19 εκδηλώνεται από το αναπνευστικό σύστημα, που είναι η πύλη εισόδου του ιού στον οργανισμό. Όμως ο ιός, εκτός από τα κύτταρα του αναπνευστικού συστήματος, προσβάλλει και τα ενδοθηλιακά κύτταρα, που αποτελούν τον εσωτερικό χιτώνα των αγγείων και βρίσκονται σε επαφή με το αίμα. Ο ιός ενεργοποιεί τα ενδοθηλιακά κύτταρα και πυροδοτείται μια διαδικασία που ανατρέπει την ισορροπία των φυσιολογικών προπηκτικών και αντιπηκτικών δυνάμεων στο αίμα. Επίσης, πυροδοτείται και η διαδικασία της φλεγμονής, η οποία με τη σειρά της ενεργοποιεί το μηχανισμό της πήξης. Άρα στους ασθενείς που προσβάλλονται από τον ιό και παρουσιάζουν τη νόσο COVID-19, ο ιός ενεργοποιεί τα κύτταρα των αγγείων και οδηγεί σε ενεργοποίηση του μηχανισμού της πήξης του αίματος. Πρόκειται λοιπόν για μία συστημική διαταραχή των αγγείων και της πήξης του αίματος.

Από την ανάλυση νεκροτομικού υλικού γνωρίζουμε ότι στη μικροκυκλοφορία των πνευμόνων, εκεί δηλαδή που γίνεται η ανταλλαγή των αερίων του οξυγόνου και του διοξειδίου του άνθρακα, σχηματίζονται θρόμβοι με πολύ ειδικά χαρακτηριστικά, χαρακτηριστικά και της λοίμωξη COVID-19. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο οι ασθενείς με σοβαρής μορφής νόσο έχουν πολύ χαρακτηριστικές αναπνευστικές και αιμοδυναμικές διαταραχές. Ένα μέρος της πνευμονικής κυκλοφορίας τίθεται εκτός λειτουργίας εξαιτίας των θρόμβων μέσα στα αγγεία της μικροκυκλοφορίας του πνεύμονα.

Οι ασθενείς με COVID-19, έχουν υψηλό κίνδυνο φλεβικής θρομβοεμβολής - κυρίως πνευμονικής εμβολής - καθώς η συχνότητά της ανέρχεται μέχρι και 40% εάν δεν χορηγηθεί φαρμακευτική θρομβοπροφύλαξη.

Επίσης, οι ασθενείς με COVID-19 έχουν μια συστημική ενεργοποίηση της πήξης του αίματος, όπως δείχνουν τα πολύ υψηλά επίπεδα βιοδεικτών υπερπηκτικότητας που μετράμε στο αίμα τους.

Σε ένα σημαντικό ποσοστό της τάξης του 10%, οι ασθενείς οι οποίοι εισήχθησαν στα νοσοκομεία με μέσης βαρύτητας COVID-19 και πριν ακόμα φθάσουν στη ΜΕΘ, παρουσιάζουν το σύνδρομο που ονομάζεται διάχυτη ενδαγγειακή πήξη. Πρόκειται για ασθενείς που αρχικά νοσηλεύονται στους κλασσικούς θαλάμους νοσηλείας. Πολλοί από αυτούς όμως, παρουσιάζουν αναπνευστική επιδείνωση, διασωληνώνονται και νοσηλεύονται στη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας.

Επίσης, θα πρέπει να σημειωθεί ότι η θνητότητα της νόσου είναι μία σημαντική παράμετρος που περιγράφει την επικινδυνότητά της, αλλά δεν είναι η αποκλειστικά σημαντική. Μια παράμετρος που διαφεύγει της προσοχής στο δημόσιο διάλογο περί της επιδημίας είναι η σοβαρότητα των επιπλοκών και η νοσηρότητα που παραμένει στους ασθενείς που υπέστησαν επιπλοκές. Για παράδειγμα, ένας ασθενής με COVID-19 που έχει πάθει πνευμονική εμβολή, θα έχει σημαντικές επιπτώσεις στην υγεία του και στην ποιότητα ζωής του που θα διαρκέσουν για μεγάλο χρονικό διάστημα. Υπό αυτό το πρίσμα, στην Ελλάδα κατά την περίοδο της απόλυτης εφαρμογής των μέτρων κοινωνικής αποστασιοποίησης δεν σώθηκαν μόνο μερικές χιλιάδες συμπολίτες μας, αλλά προστατεύθηκαν πολλοί περισσότεροι από τις βαριές επιπλοκές της νόσου COVID-19.

2) Άρα έχει αλλάξει η ιεράρχηση των παραγόντων κινδύνου; Τα νέα δεδομένα βοηθούν στην αναγνώριση των ασθενών που θα έχουν σοβαρότερη νόσηση;

Αυτό που γνωρίζουμε μέχρι τώρα είναι το εξής: ότι οι αγγειακοί ασθενείς, δηλαδή οι ασθενείς με αθηροθρόμβωση, με ατομικό ιστορικό εμφράγματος του μυοκαρδίου ή στεφανιαίας νόσου, αυτοί που έχουν νόσο των καρωτίδων ή έχουν υποστεί αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, αυτοί που έχουν περιφερειακή αρτηριοπάθεια, όπως επίσης και πολίτες οι οποίοι έχουν παράγοντες καρδιαγγειακού κινδύνου, δηλαδή οι παχύσαρκοι, οι ασθενείς με μη ρυθμισμένη αρτηριακή υπέρταση ή μη ρυθμισμένο σακχαρώδη διαβήτη, καθώς και οι ασθενείς με ενεργό καρκίνο, έχουν υψηλό κίνδυνο να παρουσιάσουν σοβαρής μορφής COVID-19. Οι επιδημιολογικές μελέτες που δημοσιεύονται από τις ΗΠΑ δείχνουν ότι τα φτωχότερα κοινωνικά στρώματα παρουσιάζουν μεγαλύτερο κίνδυνο εκδήλωσης σοβαρής μορφής COVID-19 και κίνδυνο επιδείνωσης της νόσου.

0103

0203

0303

Αυτός είναι ο πληθυσμός – στόχος τον οποίο πρέπει να προσέξουμε ιδιαίτερα, ώστε να ελαττώσουμε τη συχνότητα εμφάνισης σοβαρής μορφής COVID-19. Οι κατευθυντήριες οδηγίες του ευρωπαϊκού οργανισμού VAS-European Independent Foundation in Angiology/Vascular Medicine στις οποίες έχω την τιμή να προεδρεύω, τονίζουν την ανάγκη αυξημένης ιατρικής φροντίδας στις ομάδες πολιτών που έχουν τα χαρακτηριστικά που περιέγραψα. Αυτές οι κατευθυντήριες οδηγίες που θα δημοσιευθούν σύντομα, τονίζουν την ανάγκη της ταχείας οργάνωσης δικτύου πρωτοβάθμιας περίθαλψης επικεντρωμένο στις ομάδες αγγειακών ασθενών υψηλού κινδύνου. Η εφαρμογή των μεθόδων τηλεϊατρικής και των ηλεκτρονικών εργαλείων εντοπισμού των ασθενών με COVID-19 που βρίσκονται σε κίνδυνο εμφάνισης σοβαρής μορφής της νόσου, είναι σημαντικές πλευρές της συνολικής στρατηγικής αντιμετώπισης της επιδημίας.

3) Εφαρμόζεται πρωτόκολλο θρομβοπροφύλαξης στην Ελλάδα στους ασθενείς με COVID-19; Αφορά στις σοβαρές περιπτώσεις ή και στις ηπιότερες;

Σήμερα, με βάση τις διεθνείς κατευθυντήριες οδηγίες που υπάρχουν και εφαρμόζονται και σε εθνικό επίπεδο, όλοι οι ασθενείς που νοσηλεύονται με COVID-19 πρέπει να παίρνουν θρομβοπροφύλαξη με ηπαρίνη μικρού μοριακού βάρους εφόσον, βέβαια, δεν παρουσιάζουν αντενδείξεις ή κίνδυνο αιμορραγίας. Η αποτελεσματικότητα της θρομβοπροφύλαξης πρέπει να παρακολουθείται χρησιμοποιώντας συγκεκριμένους βιοδείκτες.

Οι διεθνείς κατευθυντήριες οδηγίες προτείνουν τη χορήγηση φαρμακευτικής θρομβοπροφύλαξης σε ασθενείς υψηλού κινδύνου θρόμβωσης που έχουν COVID-19 και νοσηλεύονται στο σπίτι. Όπως υπάρχει και σύσταση, για χορήγηση θρομβοπροφύλαξης σε ασθενείς οι οποίοι βγαίνουν από το νοσοκομείο μετά από τη νοσηλεία τους με COVID-19 και είναι υψηλού κινδύνου θρόμβωσης. Σε αυτούς τους ασθενείς, εφόσον ο κίνδυνος αιμορραγίας είναι χαμηλός, μπορούμε να δώσουμε είτε μικρού μοριακού βάρους ηπαρίνες είτε αντιπηκτικά που είναι δραστικά με χορήγηση από το στόμα.

4) Επομένως, πού πιστεύετε ότι θα πρέπει να επικεντρωθούν οι έρευνες για πιθανή θεραπεία;

Δε νομίζω ότι η νόσος COVID-19 θα αντιμετωπιστεί με ένα φάρμακο το οποίο θα «εξοντώσει» τον ιό. Μάλλον οδηγούμαστε σε μία συνολική θεραπευτική στρατηγική που θα περιλαμβάνει εργαλεία εκτίμησης του κινδύνου επιδείνωσης της νόσου, έγκαιρη χορήγηση κατάλληλων αντιικών φαρμάκων ή ίσως υδροξυχλωροκίνης ή άλλης θεραπείας (π.χ ανθρώπινο πλάσμα), και οπωσδήποτε και αντιθρομβωτική θεραπεία, καθώς τα αντιθρομβωτικά φάρμακα σταματούν τη διαδικασία αιματολογικής και αγγειακής παθολογίας που πυροδοτείται από τον ιό.

5) Η επιτυχημένη διαχείριση της πρώτης φάσης της επιδημίας στην Ελλάδα εξασφαλίζει μια εξίσου επιτυχημένη συνέχεια σε ένα ενδεχόμενο δεύτερο κύμα; Θα πρέπει να ακολουθηθεί η ίδια «συνταγή» μέτρων;

Το δεύτερο κύμα και κυρίως η έντασή του εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. Το ιικό φορτίο είναι μια σημαντική παράμετρος που καθορίζει την ένταση της επιδημίας αλλά και τη βαρύτητα της νόσου COVID-19. Στην Ελλάδα σήμερα απ’ ό,τι φαίνεται, το ιικό φορτίο είναι πάρα πολύ χαμηλό έως μηδενικό και πρέπει να μείνει χαμηλό. Προκειμένου να μείνει χαμηλό, χρειάζονται μέτρα ατομικής προστασίας. Η συστηματική χρήση μάσκας είναι κεφαλαιώδους σημασίας για την επίτευξη αυτού του σκοπού.

Η έγκαιρη ιχνηλάτηση και εφαρμογή μέτρων κοινωνικής αποστασιοποίησης σε ανθρώπους οι οποίοι είναι θετικοί στον κορονοϊό, είναι επίσης ένα μέτρο που θα σταματήσει σημαντικά τη διασπορά της επιδημίας και θα ελαττώσει τον πολλαπλασιασμό του ιού στην κοινότητα.

Το επόμενο βήμα, αφορά στο τι θα κάνουμε με τους ασθενείς που κάποια στιγμή θα εκτεθούν στον ιό και θα νοσήσουν. Έχει πάρα πολύ μεγάλη σημασία από σήμερα να ξεκινήσει ένα εθνικό πρόγραμμα σε επίπεδο πρωτοβάθμιας περίθαλψης, ώστε οι ασθενείς με καρδιαγγειακά νοσήματα, οι ασθενείς με νοσήματα που επιδρούν στο καρδιαγγειακό σύστημα, όπως είναι ο καρκίνος, οι ασθενείς που έχουν νεφρική ανεπάρκεια και οι ασθενείς με αναπνευστική ανεπάρκεια καθώς επίσης και οι πολίτες με καρδειαγγειακούς παράγοντες κινδύνου α) να ενημερωθούν για τη μακροχρόνια εφαρμογή μέτρων ατομικής προστασίας, β) να παρακολουθηθούν από τους γιατρούς τους ώστε η συμμόρφωσή τους στις θεραπείες τους (π.χ αντιαιμοπεταλιακά, αντιυπερτασικά, αντιδιαβητικά, αντιλιπιδαιμικά φάρμακα) να είναι απόλυτη, γ) να είναι καλά ρυθμισμένη η αρτηριακή πίεση και ο σακχαρώδης διαβήτης.

Η ανάπτυξη των τριών αξόνων στις ευπαθέστερες κοινωνικές ομάδες και σε πολίτες με παραμελημένη υγεία, που είτε δεν έχουν πρόσβαση σε ιατρικές υπηρεσίες είτε δεν έχουν πόρους για να καλύψουν τις απαραίτητες ιατρικές και φαρμακευτικές δαπάνες, αναμένεται ότι θα ελαττώσει τη συχνότητα εκδήλωσης σοβαρής μορφής νόσου COVID-19. Πρέπει δηλαδή από σήμερα, να προετοιμαστούμε ώστε στο ενδεχόμενο νέου κύματος της επιδημίας να ελαττώσουμε τον αριθμό των συμπολιτών μας που θα χρειαστούν νοσηλεία σε Μονάδα Εντατικής Θεραπείας. Νομίζω ότι αυτή είναι η μεγάλη πρόκληση που πρέπει να αντιμετωπίσουμε από σήμερα.

6) Το “1st International Multidisciplinary Connected Congress on COVID-19 Update” σε ποια ζητήματα έρχεται να απαντήσει και ποιες ανάγκες αναδεικνύει;

Η βασική ανάγκη που απαντά αυτό το συνέδριο, είναι η κωδικοποίηση της μεγάλης ποσότητας γνώσης σχετικά με την επιδημία SARS-CoV-2 και τη νόσο COVID-19 που έχει παραχθεί σε σύντομο χρονικό διάστημα και η δημιουργία μιας ηλεκτρονικής πλατφόρμας που κάνει αυτή τη γνώση προσβάσιμη στους γιατρούς ώστε να εφαρμοσθεί άμεσα στην κλινική πράξη και σε ευρεία κλίμακα.

Το 1ο διεθνές διαδικτυακό συνέδριο COVID-19 Update είναι ένα πρωτοπόρο επιστημονικό γεγονός στη νέα περίοδο που σηματοδοτείται από την εισβολή του SARS-CoV-2 στη ζωή μας. Έχει τα χαρακτηριστικά της «open source technology» και είναι προσαρμοσμένο στη νέα οικονομία που διαμορφώνεται. H νέα τεχνολογία επιτρέπει την ταυτόχρονη σύνδεση και αλληλεπίδραση επιστημόνων που βρίσκονται στην αιχμή της επιδημιολογικής και κλινικής έρευνας από την Κίνα, τη Μέση Ανατολή, την Ελλάδα, την Ιταλία, τη Γαλλία, την Ισπανία και τις ΗΠΑ με γιατρούς και άλλους επαγγελματίες από το χώρο της υγείας, από ένα πλήθος χωρών που θα συνδεθούν και θα παρακολουθήσουν το συνέδριο. Η πρόσβαση στο συνέδριο είναι ελεύθερη και δωρεάν, γεγονός που εξασφαλίζει μεγάλη διάχυση της γνώσης σε διεθνές επίπεδο. Οι διαλέξεις θα είναι αναρτημένες στο διαδίκτυο και η πρόσβαση σε αυτές θα είναι δωρεάν.

Μέσα από αυτή τη διαδικασία δημιουργείται ένα διεθνές δίκτυο ειδικών, γιατρών και φορέων που ασκούν πολιτική στη δημόσια υγεία ώστε να γίνεται γρήγορα η ανταλλαγή πληροφορίας για τη διαρκή και επιτυχημένη αντιμετώπιση της επιδημίας και της νόσου COVID-19. Για παράδειγμα, σε έξι μήνες από σήμερα το τοπίο στη διάγνωση και θεραπεία της νόσου COVID-19 θα είναι διαφορετικό και πιθανόν θα χρειαστεί να τροποποιήσουμε τις μεθόδους και τις θεραπευτικές στρατηγικές μας. Η διαμόρφωση του διαδικτυακού συνεδρίου COVID-19 Update θα επιτρέψει να επιτευχθεί γρήγορα ο στόχος αυτός.

Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο Newsbomb.gr