Υψηλή χοληστερόλη: Ένας «σιωπηλός» εχθρός της υγείας

Επιμέλεια κειμένου: Ευάγγελος Ρέππας - Επεμβατικός Καρδιολόγος

Κι αυτό διότι χωρίς να έχει κανένα απολύτως σύμπτωμα όπως συμβαίνει στις περισσότερες ασθένειες, με τα χρόνια συσσωρεύεται, φράσσει τα αγγεία και μπορεί να προκαλέσει έμφραγμα του μυοκαρδίου ή εγκεφαλικό επεισόδιο. Δεν είναι τυχαίο ότι τα αγγειακά επεισόδια, πολλά από τα οποία οφείλονται στα αυξημένα λιπίδια στο αίμα μας (LDL ή κακή χοληστερόλη) είναι η πρώτη αιτία θανάτου στον κόσμο.

Αυτός είναι και ο λόγος που η Ελληνική Εταιρεία Αθηροσκλήρωσης εξέδωσε κατευθυντήριες οδηγίες, σύμφωνα με τις οποίες για την πρόληψη αυξημένων λιπιδίων, δεν θα πρέπει να περιμένουμε το πρώτο check-up (που γίνεται συνήθως στην ηλικία των 40 ετών), αλλά θα πρέπει να δράσουμε προληπτικά ήδη από την παιδική ηλικία των 9 - 11 χρόνων, φροντίζοντας να μαθαίνουμε στα παιδιά να διατρέφονται σωστά, με βάση τη μεσογειακή διατροφή, αλλά και να ασκούνται τακτικά.

Εξαιρετικά χρήσιμες ανεξάρτητα από την ηλικία, είναι και οι εξετάσεις σε άτομα που έχουν ήδη παρουσιάσει αθηροσκληρωτική νόσο, καθώς και σε πάσχοντες από χρόνια νοσήματα (σακχαρώδη διαβήτη, χρόνια νεφρική νόσο, υπέρταση, χρόνια φλεγμονώδη νοσήματα, κ.ά).

Οι φυσιολογικές τιμές στην ολική χοληστερόλη, σε υγιείς ενήλικες δεν θα πρέπει να ξεπερνάει ιδανικά τα 160 mg/dL, σύμφωνα με τις οδηγίες του 2014 της Ελληνικής Εταιρείας Αθηροσκλήρωσης, ενώ η LDL χοληστερόλη σε υγιείς ενήλικες δεν θα πρέπει να ξεπερνάει ιδανικά τα 115 mg/dL.

Στην περίπτωση αυξημένης χοληστερόλης, ο γιατρός συνυπολογίζει τις συνεργικές αλληλεπιδράσεις άλλων παραγόντων κινδύνου ή παθήσεων και ανάλογα προτείνει στον ασθενή κάποιες άμεσες αλλαγές στην καθημερινότητά του, ή, εάν είναι απαραίτητο, την ενδεδειγμένη θεραπεία με φαρμακευτική αγωγή (στατίνες και όπου αυτό δεν είναι επαρκές, προστίθεται και η εζετιμίμπη).

Στις άμεσες αλλαγές που θα πρέπει να κάνει κανείς στην καθημερινότητά του για να μειώσει τη χοληστερόλη του, είναι η διακοπή καπνίσματος, η υιοθέτηση δίαιτας με λίγα λιπαρά (ζωικά λίπη και trans λιπαρά οξέα) αλλά πλούσιας σε φυτικές ίνες, η απώλεια βάρους και η σωματική άσκηση (βάδισμα διάρκειας τουλάχιστον 50 λεπτών με αυξομειούμενη ένταση τουλάχιστον 5 φορές την εβδομάδα).

Σε άτομα όμως που έχουν ήδη υποστεί ένα έμφραγμα του μυοκαρδίου ή εγκεφαλικό επεισόδιο, οι τιμές αυτές είναι τελείως διαφορετικές για την προστασία της καρδιάς και των αγγείων τους. Τα πιο πρόσφατα επιστημονικά δεδομένα όπως προκύπτουν από τη μελέτη IMPROVE-IT, καταδεικνύουν ότι όσο πιο χαμηλά είναι τα επίπεδα της «κακής» LDL χοληστερόλης, τόσο μικρότερος είναι και ο καρδιαγγειακός κίνδυνος (κίνδυνος για ένα νέο έμφραγμα ή εγκεφαλικό).

Επίσης η ίδια μελέτη, η οποία δημοσιεύτηκε πρόσφατα στην επιστημονική επιθεώρηση New England Journal of Medicine, έδειξε σε σχέση με τη φαρμακευτική θεραπεία για τη μείωση της χοληστερόλης, πως η προσθήκη εζετιμίμπης σε αγωγή με σιμβαστατίνη μειώνει ακόμη περισσότερο τα καρδιαγγειακά συμβάντα, σε σχέση με τη θεραπεία μόνο με σιμβαστατίνη.
Είναι όμως ασφαλής η υπέρμετρη μείωση της χοληστερίνης; Η χοληστερίνη είναι μια ουσία απαραίτητη για τη ζωή του ανθρώπου γιατί είναι βασικό συστατικό της κυτταρικής μεμβράνης. Δεν υπάρχουν δεδομένα ως προς την ασφάλεια της υγείας μας για τιμές LDL (κακής) χοληστερίνης κάτω από 50 mg/dl. Γι αυτό θα πρέπει πάντοτε, να γίνονται τακτικές εξετάσεις αίματος όπου θα παρακολουθούνται τα επίπεδα της χοληστερίνης, ιδιαιτέρως εάν οι ασθενείς λαμβάνουν φάρμακα για τη μείωσή της.

Ένα άλλο σημείο που πρέπει να τονιστεί είναι οι ανεπιθύμητες ενέργειες των στατινών (τα φάρμακα πρώτης γραμμής για την υψηλή χοληστερίνη). Αυτές περιλαμβάνουν ηπατική δυσλειτουργία, καταστροφή μυικών ινών, μυαλγίες κ.α. O γιατρός θα πρέπει να ενημερώνει γι αυτές τον ασθενή και φυσικά θα πρέπει να γίνεται εξέταση αίματος σε 1 μήνα από την έναρξη στατίνης και μια ή δύο φορές το χρόνο στη συνέχεια.

Συμπερασματικά, η καταπολέμηση των υψηλών επιπέδων της χοληστερίνης απαιτεί καλή συνεργασία ιατρού-ασθενούς. Ο ιατρός θα εκτιμήσει τον κίνδυνο για ανάπτυξη ή επανεμφάνιση αθηροσκληρυντικής νόσου (στεφανιαία νόσος, εγκεφαλικό επεισόδιο) και αναλόγως θα προτείνει σωστή διατροφή, άσκηση ή και φαρμακευτική αγωγή. Ο ασθενής οφείλει να κατανοήσει τους κινδύνους που προκύπτουν από την υψηλή χοληστερίνη και σύμφωνα με τις οδηγίες του γιατρού του να τη μειώσει με τον ενδεδειγμένο τρόπο.