Chabahar: Η πύλη της Ινδίας στην Κεντρική Ασία

Πριν από τη διχοτόμηση, η πόλη Chabahar (παλαιότερα γνωστή ως Tiz) βρισκόταν ακριβώς στο κατώφλι της Ινδίας, στην επαρχία Sistan Baluchistan του Ιράν, όπου κάποτε η Παντσατάντρα διαβάστηκε στα περσικά (με τίτλο «Kalileh-wa-Dimna»), και η Ινδουστάνικη Ουρντού είναι κατανοητή και ομιλείται κοινώς. Αλλά οι δεσμοί μεταξύ της ανεξάρτητης Ινδίας και του Ιράν, πριν από την επανάσταση του 1979, δεν ήταν ποτέ πολύ στενοί, δεδομένης της στροφής του Σάχη στις ΗΠΑ και της ινδικής αδέσμευσης.

Το 1970, ήταν ο Σάχης που συνέλαβε για πρώτη φορά την ανάπτυξη του Chabahar (σχεδίασε μάλιστα μια αμερικανική βάση υποβρυχίων εκεί), δεδομένου του θεμελιώδους καιρού και του γεγονότος ότι το λιμάνι με ζεστά νερά ήταν το μόνο τέτοιο ορμητήριο του Ιράν στον Ινδικό Ωκεανό, σε στρατηγική τοποθεσία μόλις μεταξύ του Κόλπου του Ομάν και του Στενού του Ορμούζ.

Το 1993, ο πρωθυπουργός Narasimha Rao ταξίδεψε στην Τεχεράνη για μια πρωτοποριακή επίσκεψη για να οικοδομήσει μια νέα σχέση με το ιρανικό καθεστώς. Ενώ η επίσκεψη στήριξε την ανεκτίμητη υποστήριξη της Τεχεράνης στην Ινδία στη διεθνή σκηνή (το Ιράν σταμάτησε περίφημα μια υποστηριζόμενη από το Πακιστάν πρόταση Οργανισμού Ισλαμικής Συνεργασίας (OIC) κατά της Ινδίας στο HRC του ΟΗΕ το 1994 μετά από μια επίσκεψη του τότε υπουργού Εξωτερικών Dinesh Singh να ζητήσει τη βοήθεια του προέδρου Ali Akbar Rafsanjani), ξεκίνησε επίσης μια συνομιλία μεταξύ των δύο χωρών για την Chabahar.

Η Ινδία έχει τέσσερις λόγους για την κατασκευή του τερματικού σταθμού Shahid-Behesti του λιμανιού Chabahar. Πρώτον, έχει δημιουργήσει έναν άμεσο εμπορικό δρόμο από την Ινδία προς το Αφγανιστάν και την Κεντρική Ασία, παρακάμπτοντας το Πακιστάν. Στις 29 Οκτωβρίου 2017, η πρώτη αποστολή σιταριού από την Ινδία στο Αφγανιστάν μέσω του λιμανιού Chabahar σηματοδότησε την κατάσταση λειτουργίας του τερματικού σταθμού.

Δεύτερον, ο τερματικός σταθμός αποτελεί μέρος της ευρύτερης προσπάθειας της Ινδίας για την ανάπτυξη του Διεθνούς Διαδρόμου Μεταφορών Βορρά-Νότου (INSTC), ο οποίος στοχεύει στη μείωση του κόστους μεταφοράς και του χρόνου για τα εμπορεύματα που διακινούνται μεταξύ Ινδίας και Ευρασίας. Το κόστος μεταφοράς μέσω του INSTC εκτιμάται ότι είναι 30 τοις εκατό φθηνότερο σε σύγκριση με την παραδοσιακή διαδρομή της Διώρυγας του Σουέζ και μπορεί ενδεχομένως να αυξήσει το εμπόριο μεταξύ Ινδίας και Ρωσίας.

Τρίτον, η ανάπτυξη του λιμανιού Chabahar είναι ζωτικής σημασίας για τη διασφάλιση του σταθερού ενεργειακού εφοδιασμού της Ινδίας. Πριν από την εκ νέου επιβολή των αμερικανικών κυρώσεων το 2018, το Ιράν ήταν βασικός προμηθευτής αργού πετρελαίου στην Ινδία, κατατάσσοντας ως ο δεύτερος μεγαλύτερος προμηθευτής με εισαγωγές που έφταναν περίπου τα 457.000 βαρέλια την ημέρα. Επί του παρόντος, η Ινδία διατηρεί μια θέση μηδενικών εισαγωγών ιρανικού πετρελαίου σε συμμόρφωση με τις κυρώσεις των ΗΠΑ. Ωστόσο, το λιμάνι Chabahar, σε στρατηγική τοποθεσία στο νοτιοανατολικό Ιράν, παρέχει στην Ινδία μια άμεση θαλάσσια οδό για την εισαγωγή πετρελαίου και φυσικού αερίου, παρακάμπτοντας το πολιτικά ασταθές στενό του Ορμούζ, ένα κρίσιμο σημείο ασφυξίας για την παροχή πετρελαίου στον κόσμο. Επιπλέον, η ανάπτυξη αυτού του λιμανιού αναμένεται επίσης να ανοίξει το δρόμο για μελλοντικά έργα αγωγών, όπως ο προτεινόμενος υποθαλάσσιος αγωγός Ιράν-Ινδίας , ο οποίος θα επιτρέψει στην Ινδία να λαμβάνει φυσικό αέριο απευθείας από το Ιράν και την Κεντρική Ασία.

Τέταρτον, η ανάπτυξη του λιμανιού Chabahar θεωρείται επίσης ως στρατηγικό αντίβαρο στην επιρροή της Κίνας στη Νότια Ασία και την περιοχή του Ινδικού Ωκεανού, ιδιαίτερα μέσω των επενδύσεών της στο κοντινό λιμάνι Gwadar του Πακιστάν στο πλαίσιο του Οικονομικού Διαδρόμου Κίνας-Πακιστάν (CPEC).

Η πρώτη συμφωνία μεταξύ Ινδίας και Ιράν σχετικά με το Chabahar – κοινώς αποκαλούμενη « Συμφωνία Chabahar » – υπογράφηκε το 2003. Αυτή η συμφωνία έθεσε τις βάσεις για τη συμμετοχή της Ινδίας στην ανάπτυξη του λιμανιού. Ωστόσο, οι διεθνείς κυρώσεις στο Ιράν λόγω του πυρηνικού του προγράμματος στη συνέχεια εμπόδισαν την ικανότητα της Ινδίας να επενδύει και να συνεργάζεται αποτελεσματικά.

Το σημείο καμπής ήρθε το 2015 όταν το Κοινό Ολοκληρωμένο Σχέδιο Δράσης (JCPOA), κοινώς γνωστό ως πυρηνική συμφωνία του Ιράν , υπογράφηκε μεταξύ του Ιράν και μιας ομάδας παγκόσμιων δυνάμεων γνωστών ως P5+1: ΗΠΑ, Ηνωμένο Βασίλειο, Γαλλία, Ρωσία, Κίνα και Γερμανία, μαζί με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Σύμφωνα με τη συμφωνία, το Ιράν συμφώνησε να μειώσει το απόθεμα εμπλουτισμένου ουρανίου του κατά 98% , γεγονός που παρείχε προσωρινή χαλάρωση των κυρώσεων, επιτρέποντας αυξημένο διεθνές εμπόριο και επενδύσεις στη χώρα.

Η Ινδία είδε τη χαλάρωση των κυρώσεων ως ευκαιρία να εμβαθύνει τις επενδύσεις και τις επιχειρησιακές της δεσμεύσεις στο Chabahar. Το επόμενο έτος, το 2016 , η Ινδία και το Ιράν υπέγραψαν διμερή συμφωνία για την ανάπτυξη του λιμανιού Chabahar. Αυτή η συμφωνία περιελάμβανε τη δέσμευση της Ινδίας να επενδύσει 85 εκατομμύρια δολάρια για την ανάπτυξη του τερματικού σταθμού Shahid Beheshti. Η Ινδία επανέλαβε επίσης τις εισαγωγές πετρελαίου από το Ιράν, το οποίο είχε δει σοβαρές διακυμάνσεις μεταξύ 2012 και 2015 λόγω των κυρώσεων της IFCA.

Συμπερασματικά, η τελευταία συμφωνία μεταξύ του Νέου Δελχί και της Τεχεράνης υπογραμμίζει την ακλόνητη δέσμευση της Ινδίας για ενίσχυση της συνδεσιμότητας με το Αφγανιστάν και την Κεντρική Ασία μέσω του λιμένα Chabahar. Αυτή η συνδεσιμότητα διευκολύνεται μέσω ενός συνδυασμού λιμενικών υποδομών, οδικών και σιδηροδρομικών δικτύων και εμπορικών διαδρόμων που διασφαλίζουν την απρόσκοπτη μεταφορά εμπορευμάτων. Η Ινδία έχει ήδη κατασκευάσει έναν αυτοκινητόδρομο μήκους 218 χιλιομέτρων που συνδέει το Zaranj, κοντά στα σύνορα Ιράν-Αφγανιστάν, με το Delaram στο Αφγανιστάν, ενσωματώνοντας τον περιφερειακό δρόμο του Αφγανιστάν.

Οι επενδύσεις της Ινδίας στο λιμάνι Chabahar δεν οδηγούνται μόνο από οικονομικές και στρατηγικές επιταγές αλλά και από το όραμα του Νέου Δελχί για περιφερειακή σταθερότητα και ανάπτυξη.