Γιατί πρέπει να φτιάξουμε μία και ισχυρή Αντιτρομοκρατική Μονάδα – Ενοποίηση τώρα;

Του Δημήτρη Μπαλτάκου

Το 2010 κατά την διάρκεια της συζήτησης για την 3η έκδοση του Strategic Defence and Security Review (SDSR), προτάθηκε από τον Chief of the Defence Staff Sir Jock Stirrup η ρηξικέλευθη ιδέα της ενοποίησης των τριών Όπλων – Στρατού Ξηράς, Πολεμικού Ναυτικού και Πολεμικής Αεροπορίας. Η προτεινόμενη δομή θα βασιζόταν σε ενοποιημένες δομές διοίκησης – υπό την μορφή Task Force – και θα επιτύγχανε την δημιουργία συνεργειών σε όλα τα επίπεδα διοίκησης, βελτιωμένο επιχειρησιακό έλεγχο και την εξοικονόμηση πόρων – προσομοιάζοντας εν πολλοίς το Σώμα των Αμερικανών Πεζοναυτών.

Μια ριζική αναδιοργάνωση που θα ανέτρεπε συσχετισμούς δεκαετιών στις Ένοπλες Δυνάμεις του Ηνωμένου Βασιλείου θα μπορούσε να υλοποιηθεί είτε λόγω σφοδρών οικονομικών περικοπών ή λόγω απογοητευτικών επιδόσεων σε πολεμικές επιχειρήσεις. Παρ’ όλες τις περικοπές του SDSR 2010 η συζήτηση μετατέθηκε για την επόμενη αξιολόγηση, η οποία πραγματοποιήθηκε, εσπευσμένα, εντός πενταετίας. Η αναζωπύρωση της τρομοκρατίας, η κινητικότητα της Ρωσίας και η απειλή κυβερνοεπιθέσεων, είτε από κρατικές είτε από μη κρατικές οντότητες, κατέστησαν επιτακτική την αναθεώρηση της Στρατιωτικής Στρατηγικής του Ηνωμένου Βασιλείου. Η πρόβλεψη στο SDSR 2015 για αύξηση κατά 20% του αμυντικού προϋπολογισμού σε βάθος δεκαετίας αντανακλούσε τις αυξανόμενες απειλές και απέκλειε την όποια σκέψη για ενοποίηση των τριών Όπλων. Η πεμπτουσία της διακλαδικότητας δεν επετεύχθη, γεγονός το οποίο δεν στερεί αξία από την έννοια της μετατροπής των Ενόπλων Δυνάμεων σε ένα πιο ευέλικτο και επιχειρησιακά έτοιμο οργανισμό χωρίς πολλαπλές υπηρεσίες ίδιου σκοπού, με κοινό αντικείμενο και με ενιαία δομή διοίκησης η οποία θα καθιστά ευχερέστερη την μετάβαση από καθεστώς ειρήνης σε περίοδο επιχειρήσεων.

Η διερεύνηση του κατά πόσο η εν λόγω πρόταση θα είχε εφαρμογή στην Ελλάδα σε επίπεδο Όπλων εκφεύγει του σκοπού του παρόντος άρθρου. Πρόθεση μου είναι, έχοντας αναδείξει την έμφαση που δίνεται προς την κατεύθυνση της διακλαδικότητας και της δημιουργίας έξυπνων σχηματισμών, ιδίως σε Ηνωμένο Βασίλειο και Η.Π.Α., να εξετάσω την δυνατότητα υιοθέτησης της εν λόγω έννοιας στις Ειδικές Δυνάμεις της Ελλάδας και ειδικότερα στις Αντιτρομοκρατικές Μονάδες της ΕΛ.Α.Σ και του Λ.Σ.-ΕΛ.ΑΚΤ., αφού πρώτα παραθέσω εν συντομία την δομή των Ειδικών Μονάδων συγκεκριμένων Κρατών-Μελών του ΝΑΤΟ.

Ειδικές Μονάδες Ενόπλων Δυνάμεων

Ακολουθώντας την επιτυχία της SAS στον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο και των UDT και 5th Special Forces Group στον πόλεμο του Βιετνάμ οι Ένοπλες Δυνάμεις του Ηνωμένου Βασιλείου και των Η.Π.Α. επένδυσαν στην εκπαίδευση των εν λόγω αντρών με σκοπό την αξιοποίηση τους σε επιχειρήσεις που ο συμβατικός στρατός δεν είχε την δομή και την εκπαίδευση να ανταπεξέλθει. Οι ικανότητες όμως των Ειδικών Μονάδων παγκοσμίως – με την εξαίρεση της SAS – δεν επαρκούσαν για την αντιμετώπιση των απειλών που παρουσίασε το 3ο, και εν συνεχεία το 4ο, κύμα τρομοκρατίας, όπως εκδηλώθηκε στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Μονάχου το 1972. Τα After-Action Reports άφηναν πίσω την εικόνα που είχε σχηματιστεί – και εν πολλοίς έχει συντηρηθεί ακόμα σε αρκετές χώρες – σχετικά με τις Ειδικές Δυνάμεις και καλούσαν για τον σχηματισμό Αντιτρομοκρατικών Μονάδων εκπαιδευμένων εξαντλητικά στο αντικείμενο του Target Discrimination, του CQC, και των συναφών ειδικοτήτων που απορρέουν από αυτό, ικανές να εφαρμόσουν MDMP με ελάχιστο χρόνο προετοιμασίας και επιχειρησιακά ελεγχόμενες με εξελιγμένα συστήματα C2. Η επιτυχία της GSG-9 στην επιχείρηση Feuerzauber έθεσε τις βάσεις για την δημιουργία της Delta Force και εν συνεχεία της JSOC και της SOCOM. Αποτελούσαν όμως οι Διασώσεις Ομήρων το μοναδικό προφίλ επιχείρησης που επρόκειτο να αντιμετωπίσει μια Ειδική Μονάδα, καθιστώντας τις άλλες κατηγορίες αποστολών ανεπίκαιρες; Η απάντηση ήταν και είναι όχι. Συνεπώς ήταν αναγκαία η κατηγοριοποίηση των αποστολών και η ανάθεση τους ανάλογα με το προφίλ και το επίπεδο δυσκολίας σε αντίστοιχες Μονάδες.

Μία Μονάδα θεωρείται Ειδική βάσει των αποστολών που εκτελεί, οι οποίες είναι τρείς συν μία: Direct Action, Surveillance & Reconnaissance, Military Assistance και Hostage Rescue. Καθώς έκαστο προφίλ επιχείρησης απαιτεί εξειδικευμένη εκπαίδευση σε τακτικό και επιχειρησιακό επίπεδο, συγκεκριμένο εξοπλισμό και διαφορετική οργανική δομή και εξαιτίας του γεγονότος ότι το επίπεδο δυσκολίας των αποστολών διαφέρουν εντός του ίδιου προφίλ, τα Κράτη-Μέλη του ΝΑΤΟ έχουν περισσότερες από μία Ειδικές Μονάδες, συνήθως κατανεμημένες στα Όπλα που διαθέτουν. Η κατηγοριοποίηση γίνεται σε τρία επίπεδα, με το Tier 1 να αφορά τις Αντιτρομοκρατικές Μονάδες που έχουν ως αποστολή την εξολόθρευση ή σύλληψη High Value Targets και τις διασώσεις ομήρων. Η αλυσίδα διοίκησης δύναται να περιλαμβάνει τον Πρωθυπουργό ή Πρόεδρο της Χώρας καθώς αποφάσεις στο τακτικό επίπεδο ενδέχεται να έχουν άμεσες συνέπειες στο στρατηγικό και στο πολιτικό επίπεδο.

Το Tier 2 αφορά Μονάδες που συνεπικουρούν Tier 1 μονάδες κατά την διάρκεια επιχειρήσεων τους και διαθέτουν εξειδικευμένες ικανότητες εφαρμόσιμες σε συμβατικούς πολέμους – λόγου χάριν, οι Αμερικανοί Rangers ασφάλισαν την περιοχή δράσης της Delta Force στην επιχείρηση Gothic Serpent και εξειδικεύονται στην κατάληψη αεροδρομίων. Οι Tier 3 μονάδες αναλαμβάνουν Military Assistance προς τρίτες χώρες, διαθέτοντας όμως την δυνατότητα να πραγματοποιήσουν Direct Action επιχειρήσεις χαμηλότερης σημασίας. Οι Vanilla Teams των US Navy Seals εκπαιδεύουν Ειδικές Μονάδες Συμμαχικών χωρών και πραγματοποίησαν κυρίως περιπόλους κατά την διάρκεια του πολέμου στο Αφγανιστάν και επικουρικές επιχειρήσεις στο Ιράκ.

Συνεπώς η πρώτη πρόταση του γράφοντος αφορά την πιθανή ανάγκη για επανεξέταση των ρόλων των Ειδικών Δυνάμεων της Ελλάδας με γνώμονα το επίπεδο της απειλής και το ύφος των επιχειρήσεων που έχει ορίσει η Πολιτική και Στρατιωτική Ηγεσία. Εάν το προφίλ των αρμοδιοτήτων είναι ίδιο τότε ενδεχομένως το μέσο διείσδυσης να μην αποτελεί ικανή παράμετρο για την ύπαρξη πολλαπλών Μονάδων. Κατά την διάρκεια της εν λόγω επανεξέτασης θα μπορούσε να ληφθεί υπόψιν το γεγονός ότι η SAS και SBSέχουν ως τομέα αρμοδιότητας την υδρόγειο, συμπεριλαμβανομένου του Ηνωμένου Βασιλείου στο οποίο αφιερώνουν μονίμως ένα Squadron για αντιτρομοκρατική δράση, και δεν αριθμούν πέραν των 400 στελεχών. Η δημιουργία της Δύναμης ΔΕΛΤΑ αποτελεί ένα ουσιώδες βήμα προς την ορθή κατεύθυνση με το δεύτερο πιθανώς να είναι η ενοποίηση Μονάδων με ίδιο αντικείμενο ώστε να επιτευχθούν συνέργειες, συγκέντρωση δυναμικής, εξοικονόμηση κόστους, κοινός αγωγός εξέλιξης, ευκολία συντονισμού σε περίοδο επιχειρήσεων και κυρίως επιχειρησιακή ετοιμότητα. Είναι ενδεχομένως μη αποτελεσματικό να κάνουν όλοι τα πάντα και οι συνεκπαιδεύσεις, όσο συχνές και αν είναι, δεν δύνανται να καταστήσουν δυο διαφορετικές μονάδες ικανές να συνεργαστούν κατά την διάρκεια επιχειρήσεων – όπου έχει δοκιμαστεί στην πράξη έχει αποτύχει παταγωδώς.

Σε ικανό αριθμό Κρατών-Μελών του ΝΑΤΟ όμως η δυνατότητα Διάσωσης Ομήρων και διενέργειας αντιτρομοκρατικών επιχειρήσεων διατίθεται από τις Ειδικές Μονάδες των Σωμάτων Ασφαλείας – συμπεριλαμβανομένων και των Στρατοχωροφυλακών – καθώς κατά την διάρκεια εκτίμησης απειλών κρίθηκε πως η πιθανότητα ανάγκης για διάσωση πολίτη εκτός της Επικράτειας δεν δικαιολογούσε το αντίστοιχο κόστος για την προετοιμασία των Ειδικών Μονάδων για την εκτέλεση της αποστολής. Καθώς προέρχομαι από Σώμα Ασφαλείας επιθυμώ να γίνω πιο λεπτομερής στον τομέα αρμοδιότητας μου, στον οποίο εκτιμώ πως η ίδια λογική – αυτή της διακλαδικότητας και εν συνεχεία ενοποίησης – αφορά άμεσα τις Αντιτρομοκρατικές Μονάδας της ΕΛ.ΑΣ. και του Λ.Σ.-ΕΛ.ΑΚΤ.

Αντιτρομοκρατικές Μονάδες Σωμάτων Ασφαλείας

Τα Σώματα Ασφαλείας, ευνοούμενα από την Συνταγματική απαγόρευση για διενέργεια επιχειρήσεων από τις Ένοπλες Δυνάμεις εν καιρώ ειρήνης, έχουν αναλάβει το σύνολο των Ειδικών Επιχειρήσεων στην Ελληνική Επικράτεια. Απόρροια αυτού του γεγονότος είναι πως άνδρες της ΜΥΑ/ΛΣ και της ΕΚΑΜ/ΕΛΑΣ έχουν περάσει το πιο ουσιώδες κατώφλι επιχειρησιακής ετοιμότητας: έχουν ξεκινήσει από το σημείο Α κατευθυνόμενοι προς το σημείο Β, στο οποίο υπάρχουν ή ενδέχεται να υπάρχουν άντρες που προτίθενται να ασκήσουν ένοπλη βία εναντίον τους. Η διαδικασία αυτή, από την αρχή μέχρι το τέλος, σμιλεύει τις επιχειρησιακές ομάδες και αποτελεί την πιο ουσιώδη, ρεαλιστική αξιολόγηση των στελεχών. Πως μπορεί όμως να βελτιωθεί η ετοιμότητα σε τακτικό και κυρίως σε επιχειρησιακό επίπεδο έτσι ώστε να ανταπεξέλθουν οι μονάδες στην πολυπλοκότητα των σύγχρονων απειλών με ακόμα μεγαλύτερη ευχέρεια; Η εκτίμηση μου συνοψίζεται σε μία λέξη: ενοποίηση. Η συγκέντρωση δυνάμεων εκτιμάται πως θα δώσει λύση στα εξής ζητήματα:

1. Η ευτυχής έλλειψη πληθώρας τρομοκρατικών απειλών και επιχειρήσεων υψηλού κινδύνου αποκεντρώνουν την επιχειρησιακή εμπειρία τόσο σε τακτικό όσο και σε επιχειρησιακό επίπεδο μεταξύ των δύο Μονάδων – προτιμότερο θα ήταν να υπάρχει ένας πυρήνας που να συγκεντρώνει το σύνολο της πολύτιμης επιχειρησιακής εμπειρίας.

2. Η απόλυτη ομοιότητα του επιχειρησιακού αντικειμένου των δύο Μονάδων οδηγεί στην αγορά υψηλού κόστους επιχειρησιακών υλικών εις διπλούν, γεγονός ιδιαίτερα επιβλαβές σε περίοδο οικονομικής δυσπραγίας.

3. Ο διαχωρισμός τομέων ευθύνης και χώρων αρμοδιότητας βάσει οικείων Σωμάτων δεν αντανακλά τις επιχειρησιακές ανάγκες και την διαδικασία σχεδιασμού ειδικών επιχειρήσεων. Η διαφοροποίηση των Μονάδων ίσως θα ήταν ωφέλιμο να μην γίνεται βάσει ξηράς και θάλασσάς, αλλά όπως προαναφέρθηκε, βάσει επιπέδου απειλής και προφίλ επιχειρήσεων – και οι δύο μονάδες είναι, τύποις, Tier 1 αναλαμβάνοντας ίδιας επικινδυνότητας επιχειρήσεις.

4. Υπάρχει αδυναμία εμφάνισης διεθνώς ενός οργανισμού ως υπεύθυνου για την αντιμετώπιση τρομοκρατικών απειλών.
Με την ενοποίηση των επιχειρησιακών ομάδων και την δημιουργία μίας Μονάδας με τομέα αρμοδιότητας το σύνολο της Επικράτειας η Πατρίδα θα αποκομίσει πολλαπλά οφέλη. Για να καταστεί αυτό εφικτό προτείνεται η υιοθέτηση ενός κοινού σχολείου επιλογής για το προσωπικό, η δημιουργία ενιαίου κέντρου συντονισμού ειδικών επιχειρήσεων, η μόνιμη υπαγωγή σε Ειδικό Επιχειρησιακό Στρατηγείο, η αφιέρωση συγκεκριμένων εναέριων μεταφορικών μέσων για τις ανάγκες της Υπηρεσίας και η απρόσκοπτη και συνεχής εκπαιδευτική δραστηριότητα των στελεχών στους τομείς αρμοδιότητας τους αποκλειστικά. Ο επιχειρησιακός έλεγχος της Μονάδας θα μπορούσε να μεταφέρεται στο ΓΕΕΘΑ σε περίπτωση εξωτερικής απειλής. Η επετηρίδα και τα γραφειοκρατικά ζητήματα που ενδέχεται να ανακύψουν επιδέχονται εύκολων λύσεων, τις οποίες τα Επιτελεία διαθέτουν την απαραίτητη γνώση και εμπειρία να προτείνουν.

Όπως και στην περίπτωση των Ειδικών Μονάδων των Ενόπλων Δυνάμεων, υπάρχει δυνατότητα εξαγωγής συμπερασμάτων από την πρακτική τρίτων χωρών. Ζητούμενο όμως είναι η εξακρίβωση του κατάλληλου μοντέλου το οποίο να προσομοιάζει στις ανάγκες μιας χώρας 10 εκατομμυρίων κατοίκων με συγκεκριμένο προϋπολογισμό, όπως η Ελλάδα. Η Γαλλία, λόγου χάριν, διαθέτει 3 αντιτρομοκρατικές μονάδες – την GIGN, την RAID και την BRI (για το Παρίσι) – γεγονός που αφενός δικαιολογείται από τον όγκο των επιχειρήσεων τους, τις εξωχώριες αποστολές τους, του επιπέδου της απειλής που αντιμετωπίζουν, του σημαντικού προϋπολογισμού τους και αφετέρου του άριστου C2 που διαθέτουν σε όλα τα επίπεδα διοίκησης. Αν η Ελλάδα επιθυμεί να κοιτάξει στο εξωτερικό για εξαγωγή συμπερασμάτων, ενδεχομένως η Αγγλία – με την SCO19 και την πρόβλεψη για εμπλοκή της SAS/SBS – να αποτελεί χρήσιμο μοντέλο.

Ο Υπουργός Εθνικής Άμυνας, Κύριος Πάνος Καμμένος άφησε στις 23 Νοεμβρίου 2015 ανοιχτό το ενδεχόμενο ενεργοποίησης του άρθρου 48 του Συντάγματος των Ελλήνων σε περίπτωση που η Χώρα κληθεί να αντιμετωπίσει μεγάλης κλίμακας τρομοκρατική απειλή. Μια Εθνική και Ενιαία Αντιτρομοκρατική Μονάδα απαρτιζόμενη από τα δοκιμασμένα σε πραγματικές επιχειρήσεις, και εκπαιδευμένα επί σειρά ετών σε εν λόγω αντικείμενα, στελέχη της ΜΥΑ/ΛΣ και ΕΚΑΜ/ΕΛΑΣ αποτελεί κατά την άποψη μου την ιδανικότερη λύση για ανάληψη τακτικής και επιχειρησιακής δράσης εναντίον Marauding Gun Assailants ή Hostage Takers.

Ο Ανθχος Λ.Σ. Μπαλτάκος Δημήτρης είναι βατραχάνθρωπος της ΜΥΑ/ΛΣ και Research Fellow (Trinity Term onwards) του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης. Οι απόψεις που εκφράζει είναι αποκλειστικά προσωπικές και δεν απηχούν τις επίσημες θέσεις του Λιμενικού Σώματος – Ελληνικής Ακτοφυλακής.

Πρώτη δημοσίευση του άρθρου στο militaire.gr

Σχετικές ειδήσεις

• Ειδομένη: Δεν έχει τέλος το δράμα των προσφύγων - Κλειστά σύνορα, βροχή και κρύο για 13.000 ψυχές
• Τραγωδία με πατέρα τριών παιδιών στο ορυχείο Αμύνταιου της ΔΕΗ
• Προσφυγικό: Στην επόμενη Σύνοδο η τελική συμφωνία